چکیده:
در سال هاي اخير تغيير اقليم عامل موثري مي باشد كه تاثيرات مهمي در گسترش خشكسالي، تغيير الگوي كشت و تاثيرات منفي زيست محيطي دارد. در اين ميان تخمين بيشينه دماي هوا در مطالعات اقليمي، كشاورزي و مديريت منابع آب داراي اهميت چشم گيري است، بنابراين انتخاب رهيافت جامع جهت برآورد دماي هوا ضروري مي باشد. استفاده از روش هاي آماري (رگرسيوني) از گزينه هاي مطرح است كه دو عامل در افزايش كارايي روش ها تاثير دارد: متغيرهاي موثر در روش و نوع روش آماري. در اين تحقيق، متغير هاي موثر در روش از ديدگاه اقليمي مورد بررسي قرار گرفت و بررسي عامل دوم براساس مقايسه روش هاي رگرسيوني كلاسيك و فازي با استفاده از اطلاعات برخي از ايستگاه هاي هواشناسي كشور ايران انجام گرفت. در اقليم-هاي مختلف تاثير متغيرهاي هواشناسي بر بيشينه دماي هوا يكسان نيست و براساس ضريب تبيين محاسبه شده نوع متغيرهاي هواشناسي حاكم بر اقليم خشك و نيمه خشك داراي مشابهت زيادي هستند. از ميان متغيرهاي هواشناسي، ميانگين دماي هوا در تمام اقليم هاي مورد مطالعه داراي بيشترين ضريب تبيين مي باشد. در مورد نوع روش مورد استفاده، در ايستگاه هاي بندر انزلي - رامسر و ساير ايستگاه ها به ترتيب رگرسيون فازي نامتقارن و رگرسيون فازي متقارن عملكرد بهتري دارد. براساس معيارهايي مانند خطاي ريشه متوسط مربعات، رگرسيون فازي نسبت به رگرسيون كلاسيك از كارايي بالايي برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
"بیشینه دمای هوا با استفاده از نزدیکترین همسایگی براساس مدل فازی در دهلی تخمین زده شد که در مقایسه با سایر روش های آماری و شبکه عصبی مصنوعی از ارجحیت بیشـتری برخوردار بود (مایترا و نیت ، ٢٠٠٧، ٢٨٨).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ١- موقعیت جغرافیایی ایستگاه های هواشناسی مطالعاتی بخش دوم تحقیق مربوط به نوع روش آماری مورد استفاده در تخمین بیشینه دمای هوا است .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٣) تابع عضویت مثلثی نامتقارن ضرایب فازی همچنین مدل برنامه ریزی خطی تعیین ضرایب معادله رگرسیون در ادامه آورده شده است .
بررسی این مساله با محاسبه ضریب همبستگی تبیین بین بیشینه دمای هوا و متغیرهای موثر انجام شد که نتایج در شکل ٦ آورده شده است .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٧- مقادیر ضریب تبیین در اقلیم های مختلف عدم تغییر مراکز فازی و افزایش گستردگی متغیرهای رگرسیونی با افزایش سطح اعتمـاد در تحقیقـی در مورد پیش بینی جریان رودخانه نیز مشاهده شد (پرویز و همکاران ، ١٣٨٨، ٧٧).
جدول ١- نتایج ارزیابی کارایی روش های آماری (به تصویر صفحه مراجعه شود) باتوجه به جدول ١ در تمام ایستگاه های مورد مطالعاتی بجز ایستگاه هـای بنـدر انزلـی و رامسـر، مقـادیر معیارهای خطا در حالت رگرسیون فازی کاهش یافته اند، بنابراین تغییر نوع روش آماری در افزایش کـارایی روش تاثیر دارد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به شکل ٨، در ایستگاه های بندر انزلی و رامسر، تغییرات تابع هدف با فاکتور چولگی مربـوط بـه متغیر دمای نقطه شبنم از بیشترین حساسیت برخوردار است و در واقع ضریب چولگی به عنوان ضریب چولگی غالب میباشد."