چکیده:
جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای مهم مهاجرپذیر دنیا میباشـد. مهـاجران عمـدتا ازکشـورهای همسـایه میباشند. بیشتر این مهاجرین برای فرار از وضعیت نامناسب امنیتی و اقتصادی کشورهای خود به ایران پناه آورده انـد. در این میان بیشترین تعداد مهاجران مربوط به کشور افغانستان میباشد. بیشترین موج مهاجرت از افغانستان به ایـران از سال ١٣٥٧ (١٩٧٨ م .) با آغاز جنگهای سخت میان مجاهدین افغان و شوروی سابق از بوده است . استان خراسان رضـوی و شهر مشهد به دلیل مجاورت با مرزهای شرقی کشور یکی از کانون های مهم پذیرش ایـن مهـاجرین خـارجی بـوده است . طی این سال ها تسهیلات مختلفی به مهاجران در زمینه های مختلف از جملـه ادامـه تحصـیل ، خـدمات بیمـه ای، حرفه آموزی، فراگیری مهارت های تخصصی و... ارایه شده است . ورود مهاجرین به ایران باعث شده تحولـات مختلفـی در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، فرهنگی هم برای مهاجرین و هم جامعه میزبان آنان ایجـاد شـود. در کنـار امکانات ارایه شده و تحولات انجام شده در طی چند دهه در ایران ، دیدگاه های مثبت و منفی گوناگونی برای پذیرش و اقامت این مهاجرین وجود داشته است . مهم این است که با وجود تعداد زیاد مهاجران از کشورهای همسایه به خصوص افغانستان و مدت طولانی اقامت آنان جامعه ایرانی تا چه حد پذیرای آنان بوده است . تعامل جامعه میزبان با این مهاجرین در طی این سال ها به چه صورت بوده است ؟ در واقع نگرش مردم نسبت به پذیرش یا عدم پذیرش مهاجرین خارجی و ارتباط با آنان چگونه است ؟ این تحقیق به شیوه پهنانگر به دنبال بررسی نگرش شهروندان شهر مشهد بـه عنـوان یـک کـانون مهـم پـذیرای مهاجرین خارجی و ارتباط این نگرش با متغیرهایی چون جنسیت ، سواد، درآمد، نوع شـغل ، محـل سـکونت و قومیـت میباشد. نتایج به دست آمده از این مطالعه نشان میدهد بیشترین نگرش منفی شهروندان مربوط به متغیـر آسـیب هـای اجتماعی میباشد. از نظر پاسخگویان تاثیر مهاجرین در امر آموزش نیز چندان مثبت نمیباشد. در خصوص متغیر مسکن این امر با شدت کمتری مطرح است و ٥٧,٦ % نگرش منفی دارند. اما نگرش پاسخگویان در زمینه متغیرهای اقتصادی به سمت مثبت میل نموده به نحوی که ٢٧% آنان در این زمینه نگرش مثبتی نسبت به مهاجرین خارجی دارنـد. در مجمـوع میتوان گفت نگرش کلی پاسخگویان به مهاجرین خارجی حدود ٣٢ % به سمت منفی میل مینماید. نگرش حدود ٦٠% مردم نسبت به آنان بی نظر و ٨ % به سمت مثبت میباشد. در این پژوهش ارتباط نگرش شهروندان با متغیرهای مستقل نیز بررسی شده است . این متغیرها از مجموع ویژگیهای اقتصادی اجتماعی و فردی پاسخگویان ساخته شده اند و شامل جنسیت ، وضعیت تاهل ، میزان تحصیلات ، منطقه سکونت (از نظر سطح برخورداری و از نظر میزان مهاجرین خارجی)، سن ، مذهب ، قومیت ، درآمد و نوع رابطه پاسخگویان با مهاجرین خارجی میباشند. نتایج نشان می دهد که متغیرهای؛ «جنسیت ، سن ، شغل ، منطقه سکونت پاسخگو ازحیث سطح برخورداری و ازحیث حجم مهاجرین خارجی» دارای رابطه معنی دار با « سطح نگرش ودیدگاه پاسخگویان نسبت به مهاجرین خارجی» میباشند. وضعیت تاهل ، سطح تحصیلات ، درآمد، نوع مذهب و نوع قومیت پاسخگویان باسطح نگرش نسبت به مهاجرین خارجی رابطه معنی داری ندارد.
خلاصه ماشینی:
"شاید برخی نگرش ها را غیر مستقیم از خلال مقالات و پژوهش های متعدد انجام شده در زمینه تاثیرات و پیامدهای حضور مهاجرین خارجی در ایران به خصوص مناطقی که با این مهاجرین در ارتباط بوده اند، بتوان دریافـت ؛ از جملـه مقالاتی چون "بررسی آثار و پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی حضور مهاجرین افغـان درشـهر زابـل " (بـزی، ١٣٨٥)، "تأثیر مهاجرت افغان ها بر شرایط اقتصادی و اجتماعی شهر کاشان " (شاطریان ،گنجی پور، ١٣٨٩) و "سـکونت گزینی افاغنه بر توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاهای مرزی سیستان " ( لطفی، جهان تیغ ، ١٣٩٣) کـه بـه تـاثیر منفـی حضور مهاجرین در این مناطق پرداخته اند، یا مقاله "اثرات سیاسی حضور پناهندگان افغانی در خراسان "( پاپلی یـزدی، ١٣٦٨) که به تاثیرات مثبت حضور این مهاجرین نیز اشاره داشته است ."