چکیده:
امروزه تجهیز منابع و شناسایی روشهای بهینه تأمین مالی یکی از مهمترین اولویتهای سیاستگذاران اقتصادی محسوب می شود. بدون شک جریان رو به رشد ادبیات صکوک را میتوان حرکتی در این راستا دانست؛ به گونهای که تا کنون مطالعات مختلفی در زمینه چگونگی بهرهگیری از این اوراق انجام شده است. عمده این مطالعات به تبیین ابعاد مفهومی، فقهی و اجرایی این اوراق و نیز زمینههای استفاده از آنها در بخشهای مختلف اقتصادی همچون کشاورزی، صنعت، گردشگری و ... پرداختهاند و کمتر موضوعات فرا بخشی همچون تجارت خارجی را مد نظر قرار دادهاند.
این موضوع با تأکید بر تأمین مالی بخش صادرات در اقتصاد ایران در دستور کار مطالعه حاضر قرار دارد. بدین منظور در مقاله حاضر، ضمن مروری بر ساختار صادرات غیر نفتی کشور، امکانسنجی استفاده از صکوک در حوزه صادرات (کالاها و خدمات) کشور از ابعاد عملیاتی، فقهی و ساختاری صورت گرفته است.
نتایج حکایت از آن دارد که در شرایط کنونی و با هدف بهرهگیری از ساختارهای موجود از میان صکوک قابلاستفاده در حوزه صادرات غیر نفتی (شامل استصناع، مضاربه، مشارکت، مرابحه، اجاره و جعاله)، صکوک استصناع، قابلیت عملیاتی شدن در تأمین مالی صادرات خدمات فنی و مهندسی و صکوک مضاربه، قابلیت عملیاتی شدن در تأمین مالی صادرات کالاها را دارد. ضمن اینکه صکوک مشارکت نیز قابلیت عملیاتی شدن در هر دو حوزه را دارد. در نهایت الگوی بومی- عملیاتی انتشار هر سه نوع صکوک به تفکیک صادرات کالایی و خدمات فنی و مهندسی ارائه شده است.
Nowadays resources mobilization besides identifying optimum financing methods is one of the top priorities for economic policy makers. Undoubtedly، the growing trend of literature on Sukuk would be regarded an act in this line، so that various studies have been conducted on usage methods of them until now. Most of these studies have focused on explaining conceptual، legal، administrative and religious jurisprudence aspects of the bond as well as their applications in different economic sectors such as agriculture، industry، tourism and have paid less attention to intra-sectors such as external trade. In this article، we review non-oil export structure of Iran and analyze the feasibility of export financing through applying sukuk securities from operational، institutional، and religious jurisprudence points of view. The results imply that at the time being Mudaraba and Istisna are the proper options for financing export of goods and technical & engineering services. Meanwhile Musharaka security can be applied for both as well. At the end of paper the operatable-national framework of three-sukuk securities issuance has been developed.
خلاصه ماشینی:
"٣. امکانسنجی بهرهگیری از صکوک در تأمین مالی حوزه صادرات بررسی های انجامشده حکایت از آن دارند که اساسا از میان صکوک احصاء شده در استاندارد شماره ١٧ "سازمان حسابرسی و بازرسی نهادهای مالی اسلامی "، صکوک اجاره، استصناع، مضاربه ، مشارکت و مرابحه قابلیت بحث و بررسی و نیز استفاده در حوزه تجارت را دارند (ندری و کارگر مطلق ، ١٣٨٩) که می توان صکوک جعاله را نیز به این گروه اضافه نمود که جمعا به شش گونه از صکوک بالغ می شوند که در ادامه در دستور کار مطالعه حاضر قرار می گیرند.
خریداران اوراق (بانک تأمین مالی کننده و مردم) برای اطمینان از بازگشت مطالبه ها و انجام به موقع تعهدها، بازگشت مطالبه ها را نزد مؤسسه بیمه اعتباری (صندوق ضمانت صادرات )، بیمه ٢ می کنند؛ البته لازم به ذکر است که صندوق ضمانت صادرات متولی این امر می باشد، در نتیجه یا خود صندوق می تواند بیمه کند یا از طریق شرکت های بیمه این کار را انجام دهد.
٨) بازپرداخت وجه +سود ٦) پرداخت وجوه خریدار خارجی نهاد امین (سازمان توسعه تجارت ) شرکت ایرانی ٧) انجام فعالیت های بازرگانی ١) واگذاری داراییها فروشنده ایرانی ٤) ارائه صکوک ٦) پرداخت وجوه (SPV) مؤسسه ناشر صکوک بانک توسعه صادرات ایران و مردم ٨) بازپرداخت وجه + سود ٩) خرید و فروش صکوک در بازار ثانویه ٥) اخذ بیمه نامه اعتباری ٣) اخذ رتبه اعتباری موسسه بیمه اعتباری (صندوق ضمانت موسسه اعتبار سنجی بازار مالی (سازمان بورس و اوراق بهادار اسلامی ) صادرات ) شکل ٢."