چکیده:
مباني و پيش فرض هاي علوم انساني از تاثير بسزايي در علوم انساني برخوردارند و در اين ميان مباني ديني، و از جمله عقايد ديني، در اسلامي سازي علوم انساني بسيار موثرند. در اين مقاله به تاثير آموزه توحيد بر اصول راهبردي علوم انساني دستوري از منظر علامه طباطبائي پرداخته ايم. براين اساس، ابتدا مراد خويش را از كليدواژگان مقاله توضيح داده ايم و پس از آن، تاثيرگذاري آموزه توحيد را در مباني علوم انساني به طور اجمال و در اصول توصيه گر علوم انساني دستوري به طور تفصيلي پيگيري كرده ايم.
خلاصه ماشینی:
"ازآنجاکه افعال موجودات به ارادی وغیرارادی تقسیم می شوندوبرهمین اساس موجودات به مختاروغیرمختارتقسیم میگردند،هدایت خاص خداوند،به دوصورت است :هدایت تشریعی که بیان حلال وحرام وا̧عتقادات حقه واخلاق حسنه دردین است (طباطبائی ، ١٣٧١، ج ٤،ص ٣١٣٢؛ج ٧،ص ٣٤٦٣٤٧)وهدایت تکوینی به معنای ا̧عطای همة ابزارهای لازم برای رسیدن به هدف .
بنابراین تنهاهادی موجودات خداست ؛زیراتنهاخداست که مالک ورب حقیقی موجودات است وتنهااوربوبیت تکوینی وتشریعی دارد؛به این معناکه تنهااوحق وضع قوانین تشریعی راداردوتنهااوخالق و مالک موجودات وتجهیزاتی است که آنهارابه سوی سعادتشان هدایت می کنند(طباطبائی ، ١٣٧١،ج ٩،ص ٤٦٤٧؛ج ٧،ص ١٤٤١٤٥).
چون امورتشریعی ا̧عتباراتی هستندکه ازخارج وتکوین گرفته شده اندوتکوین ،فعل خداست (طباطبائی ، ١٣٧١،ج ٧،ص ١١٨١٢٣)،ارادة تشریعی الهی به ارادة تکوینی اش بازمیگردد؛نه به این معناکه برای حقانیت ارادة تشریعی خدابایداوامرالهی به امورتکوینی بازگردند،بلکه بدین معناکه آنچه به ̧عنوان ارادة تشریعی خدادرقالب امرونهی بیان شده است ، بازگوکردن راه رسیدن به کمال است که در̧عالم تکوین به وسیلة خداوندطراحی گشته وبرای برانگیختن ارادة انسان ،به صورت قوانین ا̧عتباری بیان شده است .
بااستفاده ازاین اصل است که تعارض میان برخی آموزه های دستوری اسلام درقلمرو̧علوم انسانی رارفع می کندوبه تفسیری روشن دست می یابد:به ̧عنوان مثال ، علامه دربارة برخوردبااهل ذمه ،لزوم کوچک شمردن اهل ذمه رابه معنای گردن نهادن اهل ذمه به حکم دین اسلام وپرداخت جزیه تفسیرمی کند،وتفسیرآن به لزوم تمسخرواهانت به اهل ذمه رانمی پذیرد.
دراین مقاله مسئلة تأثیرآموزة توحیدبراصول راهبردی ̧علوم انسانی دستوری راازمنظر بررسی کردیم وگفتیم که مرادازآموزة توحیدیاهمان خدامحوری ،سه مؤلفة انحصار ربوبیت ،هدایت وحقانیت درخداونداست ،ومراداز̧علوم انسانی ̧علومی هستندکه درمقابل علوم طبیعی و̧علوم پایه قراردارندوباروش های مختلف تجربی ،̧عقلی ووحیانی به مسائل مختلف فردی واجتما̧عی انسان دردوبعد̧عمل ونظرمی پردازندوبه دوقسم توصیفی ودستوری تقسیم می شوند."