چکیده:
سرریزها و دریچهها سازههایی هستند که در اندازهگیری جریان آب در کانالهای باز مورد استفاده قرار میگیرند. ورود رسوبات رودخانهها به کانالها از مشکلات عمده در شبکههای آبیاری و انتقال آب میباشد. روابطی که تاکنون بر اساس نتایج آزمایشگاهی برای ضرایب تخلیه سرریزها، روزنهها و دریچهها ارائه گردیده است بر اساس شرایط جریان آب عاری از رسوب استخراج و توسعه دادهشدهاند. بنابراین کاربرد این روابط در شرایط طبیعی نیازمند بررسی تأثیر بار معلق بر ضرایب هیدرولیکی میباشد که در طراحی و انتخاب این سازهها از نظر فنی و اقتصادی فوقالعاده مؤثر هستند. در این مطالعه سعی گردید با استفاده از شرایط مختلف هندسی و هیدرولیکی سرریز از قبیل ارتفاع سرریز، میزان دبی جریان و نوع سرریز پارامترهای اثرگذار تعیین و رابطه ضریب دبی در شرایط وجود بار معلق ارائه شود. در این مطالعه از مدل عددی کاملاً سهبعدی Flow3D استفادهشده است که قابلیت شبیهسازی جریان حاوی رسوبات معلق و تهنشینی رسوبات در بخشهای مختلف کانال را دارا میباشد. در شبیهسازی عددی رابطه Cd بر اساس عدد فرود جریان دارای ضریب تعیین R2 نسبتاً بهتر و بالاتری نسبت به نتایج آزمایشگاهی میباشد. دلیل این مطلب را میتوان در عدم توزیع غلظت بار معلق در آزمایشگاه و شرایط دشوار این عمل در مدلسازی آزمایشگاهی دانست. در مدل آزمایشگاهی نمیتوان بهطور کامل بار معلق را با نسبت مناسب در کل سیال تزریق نمود ولی در مدل عددی بهراحتی میتوان از مرز ورودی میزان غلظت جریان را بر واحد مترمکعب جریان به مدل اضافه و تزریق نمود که این نکته قابلتوجه و مزیت مدل عددی در شبیهسازی این قبیل مسائل میباشد. رابطه کلی ضریب دبی جریان (Cd) بهصورت ترکیبی از مقادیر عدد فرود جریان (Fr)، میزان غلظت جریان (S) و عمق جریان نسبی (yd/P) در سرریزهای جانبی در این مطالعه ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
/ مجله نخبگان علوم و مهندسی Journal of Science and Engineering Elites جلد ١- شماره ١- دی ماه ١٣٩٥ مقایسه ضرایب تخلیه سرریزهای جانبی و نرمال با بار معلق جریان مهدی تقوی ١*، حسام قدوسی 2 ١- کارشناسی ارشد، مهندسی عمران سازه های هیدرولیکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کیش ٢- استادیار گروه مهندسی آب ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان ارسال : آذرماه ٩٥ پذیرش : دیماه ٩٥ خلاصه سرریزها و دریچه ها سازه هایی هستند که در اندازه گیری جریان آب در کانال های باز مورد استفاده قرار میگیرند.
این مطالعه ضمن ارائه مروری بر مطالعات انجام شده به منظور مقایسه ضرایب تخلیه سرریزهای جانبی و نرمال با بار معلق جریان به کمک مدل عددی FlowD٣ اهداف زیر را دنبال میکند: • مشاهده تأثیر بار معلق بر ضرایب تخلیه در سرریزها جانبی و نرمال با غلظت های مختلف بار معلق • مقایسه ضرایب تخلیه سرریزهای جانبی با نرمال از لحاظ عددی و آزمایشگاهی • شبیه سازی عددی سرریزهای جانبی و نرمال با وجود بار معلق در جریان و مقایسه ضرایب تخلیه با آب خالص • بررسی پارامترهای هیدرولیکی از قبیل فشار، عمق جریان ، سرعت جریان • تعیین چگالی جریان با بار معلق بررسی مطالعات انجام شده در زمینه وجود بار معلق در عملکرد سرریزهای لبه تیز سابقه بسیار طولانی دارد.
در نمودارهای شکل زیر مقادیر ضریب دبی جریان برای حالت سرریزهای مستطیلی لبه تیز برای جریان آب صاف و با بار معلق حاصل از مدل عددی FlowD٣ با نتایج آزمایشگاهی مورد مقایسه قرار گرفته است .