چکیده:
جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، دو کشور اثرگذار در منطقه فرعی خلیج فارس هستند که شعاع نفوذشان همه منطقه خاورمیانه بزرگ را دربرمیگیرد. روابط میان دو کشور در یک دهه گذشته، بسیار پرتنش بوده و در این مدت تغییر مقامات سیاسی دو کشور نیز نتوانسته این روابط را بهبود بخشد. علت این تنشها به منابع رفتار سیاست خارجی دو کشور، سابقه تاریخی هر یک و همچنین تعارض منافع آنها در منطقه خلیجفارس و خاورمیانه بازمیگردد. بیشترین فضای رقابت دو کشور در سه کشور بحرانی عراق، سوریه و یمن است. برایناساس، دورنمای روابط دو کشور تابع رفتار آنها در منطقه و در برخورد با این سه کشور میباشد. سه سناریو مطرح در سیاست خارجی دو کشور در منطقه قابل طرح است: تلاش برای دولتسازی، کوشش برای حفظ سازه سیاسی کشورهای در حال فروپاشی و در نهایت، تداوم روند کنونی که ممکن است به تجزیه این سه کشور بحرانی بینجامد. این مقاله ضمن بررسی این سناریوها و پیشرانها، سدکنندهها و کارتهای شگفتیساز آن، بهترین سناریو را برای دو کشور، سناریوی دوم میداند که با منافع ملی دو کشور، و تاریخچه و وضعیت عمومی منطقه سازگار است.
خلاصه ماشینی:
"براین اساس ، پرسش اصلی مقاله این است که : چه دورنمـا و سـناریوهای محتملـی در روابط دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی قابل پیش بینی خواهد بود؟ بر اساس منابع رفتاری سیاست خارجی دو کشور، تاریخچه این روابط و نیز تمرکـز اخـتلاف این دو کشور در مسائل منطقه ای، به نظر میرسد سه سناریو دولت سازی در منطقه ، حفظ سازه سیاسی کشورهای منطقه و تجزیه کشورهای بحران خیز منطقه در آینـده روابـط دو کشور تأثیر قابل توجهی خواهد داشت .
دوره چهارم با ریاست جمهوری حسن روحانی در سال ١٣٩٢ آغاز شـد کـه بـرخلاف پیش بینیهای اولیه درباره امکان بهبود روابط دو کشور با توجه بـه سـابقه روابـط در دوره دوم ، سطح اختلاف منطقه ای به جا مانده از دوره سوم و همچنین رسیدن توافق هسـته ای ایران با غرب سبب شد عربستان خود را در این شرایط متضرر ببیند و تصـور کنـد ایـران به رغم مخالفت با آمریکا بهتر به اهداف خود دست یافته است و نوعی تصور قدیمی مبنی بر ستون پنجم بودن شیعیان در منطقه را دامن بزنـد.
منـابع رفتار سیاست خارجی دو کشور در حدود نیم سده نشان میدهد به جز دهه ١٩٧٠ که نوعی سازه امنیتی مناسب در خلیج فارس برقرار شد، به گونـه ایکـه ایـران در جریـان ظفـار بـا درخواست کشورهای شیخ نشین در کشوری عربی (عمان ) عملیات نظامی انجام داد و پس از پاکسازی منطقه از مخالفان چ`، دوبـاره منطقـه را در اختیـار آنهـا قـرار داد، پـس از انقلاب اسلامی نه تنها روابط مناسب و پایداری میان دو کشور برقرار نبود؛ روابط پرفـراز و نشیب و حتی گاه پرتنش بود."