چکیده:
در سالهای اخیر جمعیت شناسان اقدام به افزودن متغیر «سطح آموزش » به عنوان بعد سوم تحلیلهای جمعیت شناختی کرده اند. در این پژوهش ، براساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن سالهای متفاوت ، ضمن واکاوی برخی شاخصهای مهم آموزشی همچون میزان ثبت نام ، میزان دسترسی به سطوح مختلف تحصیلی در میان گروههای مختلف سنی و جنسی، برابری جنسیتی آموزش ، به تحلیل وضعیت پویاییهای جمعیت لازم التعلیم و دانش آموزی ایران و آینده نگری آن تا سال ١٤٠٩ پرداخته شده است . نتایج این بررسی نشان میدهد که جمعیت دانش آموزی ایران در دهه های اخیر تحولات جمعیت شناختی قابل توجهی را پشت سر گذاشته است و در مجموع ، سیر رشد آن (در سه مقطع تحصیلی) تا میانه دهه ١٣٧٠ ادامه داشته و پس از آن روند کاهشی پیدا کرده است . در تحلیل این تغییر و تحولات آماری، به خوبی آثار باروری بسیار بالای دورة ١٣٥٧ تا ١٣٦٤ و کاهش شدید بعد از آن دوره را مشاهده میکنیم . به خلاف رشد متوالی کل جمعیت ایران طی سالیان اخیر و تداوم آن در آینده ، تعداد و همچنین سهم جمعیت لازم التعلیم ایران از ٣٠/٤ درصد از کل در سال ١٣٦٥ به ١٨/٤ درصد در سال ١٣٩٠ کاهش یافته است . برابر پیش بینیهای جمعیتی سازمان ملل (٢٠١٢) با فرضیات نوع متوسط ، سهم جمعیت لازم التعلیم ایران از کل تا سال ١٤٠٩، به ١٤/٦ درصد کاهش خواهد یافت . براساس سناریوی «افزایش در سطح متوسط میزان ثبت نام »، جمعیت دانش آموزی ٦ تا ١٧ ساله ایران ، ١٢٤٦١٢٤٩ نفر برای سال ١٣٩٩، ١٢٣٤٦٧٧٢ نفر برای سال ١٤٠٤، و ١١٠٧١٣٩٣ نفر برای سال ١٤٠٩ برآورد میشود. چنانچه میزان ثبت نام در سال ١٤٠٩ نسبت به سال ١٣٩٠ تغییری نداشته باشد، با وجود حدود دو برابر شدن کل جمعیت ایران در ١٤٠٩ نسبت به سال ١٣٦٥، جمعیت دانش آموزی این دو دوره تقریبا برابر خواهد بود. این پدیده به دلیل تغییرات قابل ملاحظه در ساختار سنی جمعیت و سالخوردگی آن در سالهای آینده است که در پی آن اکثریت جمعیت کشور در سنین بزرگسالی و خارج از سن تحصیلات عمومی قرار خواهند گرفت .
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش ، براساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن سالهای متفاوت ، ضمن واکاوی برخی شاخصهای مهم آموزشی همچون میزان ثبت نام ، میزان دسترسی به سطوح مختلف تحصیلی در میان گروههای مختلف سنی و جنسی، برابری جنسیتی آموزش ، به تحلیل وضعیت پویاییهای جمعیت لازم التعلیم و دانش آموزی ایران و آینده نگری آن تا سال ١٤٠٩ پرداخته شده است .
با توجه به اهمیت رابطۀ دوسویه جمعیت و آموزش ، در این تحقیق ضمن بررسی و ارزیابی برخی شاخصهای کمی مهم آموزشی در ایران نظیر میزان ثبت نام ویژة سنی، دسترسی به سطوح مختلف تحصیلی در میان گروههای سنی و جنسی، به مطالعه پویاییهای جمعیت لازم التعلیم و دانش آموزی و آینده نگری آن تا سال ١٤٠٩ پرداخته شده است .
اهداف ، داده ها و روش پژوهش با توجه به تحولات جمعیت ایران در دهه های اخیر و تغییرات چشمگیر در ساختار سنی آن ، هدف این پژوهش ، بررسی رابطه پویاییهای جمعیت ایران با وضعیت کمی آموزش در فاصله سالهای ١٣٦٥ تا ١٣٩٠ از نظر سطح سواد و تحصیلات جمعیت در گروههای سنی و جنسی مختلف ، شاخصهای برابری جنسیتی و در نهایت پیش بینی آمار جمعیت لازم التعلیم و جمعیت دانش آموزی ایران تا سال ١٤٠٩ است .
در این پژوهش ، ضمن واکاوی برخی شاخصهای کمی مهم آموزشی همچون میزان ثبت نام ، برابری جنسیتی در آموزش و میزان دسترسی به سطوح مختلف تحصیلی در میان گروههای سنی و جنسی، وضعیت پویاییهای جمعیت لازم التعلیم و دانش آموزی و آینده نگری آن تا سال ١٤٠٩ روشن شده است .
Population growth and educational planning in developing nations.