چکیده:
شهریار از همان نوجوانی علاقه ی زیادی به موسیقی داشت. پس از آشنایی با ابوالحسن صبا نواختن سه تار را به صورت حرفه ای شروع کرد. و پس از آن با بسیاری از موسیقی دانان و نوازندگان مشهور مانند حبیب سماعی، احمد عبادی، حبیب الله بدیعی و... آشنا شد. وی سه تار را در حدّ استادی می نواخت؛ و بنا به گفته ی خود، تا پایان عمر، غزل و سه تار همدم و رفیق تنهایی او بودند. با توجه به این نکته، اصطلاحات تخصصی موسیقی و نام موسیقی دانان مشهور زمان خود، در دیوان او بسامد بالایی دارد این مقاله به بررسی و شرح برخی از ابیات دیوان وی می پردازد که اصطلاحات موسیقی در آنها به کار رفته است. این مقاله، بیشتر به بسط اصطلاحات موسیقی، صناعات ادبی حاصل از این اصطلاحات و معنا و مفهوم واژگان مشکل آن می پردازد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به این نکته، اصطلاحات تخصصی موسیقی و نام موسیقی دانان مشهور زمان خود، در دیوان او بسامد بالایی دارد این مقاله به بررسی و شرح برخی از ابیات دیوان وی می پردازد که اصطلاحات موسیقی در آنها به کار رفته است.
شاعر در این بیت گوشه ی دلکش را بر بیداد ترجیح داده است.
شور: نام یکی از دستگاه های اصلی موسیقی است چهار آواز معروف: ابو عطا، افشاری، دشتی و بیات ترک در این دستگاه اجرا می شود(پایور، 1375: 23).
د) ایهام تناسب بین چنگ در مصراع اول با واژه های موسیقی بیت.
آرایه ها: الف) مراعات نظیر بین واژه های موسیقی.
3-9- بیت نهم « تاج بخش ار بستاند به سه تار ازما دل باز جان بخشد از آهنگ ویولن ما را (شهریار، 1373: 265) تاج بخش: محمود تاج بخش، یکی از موسیقیدانان بزرگ است، که در نواختن سه تار و ویولن، مهارت خاصی داشته است.
ب) در واژه ی ساز مجاز به علاقه ی کلیه وجود دارد بدین صورت که این واژه اسم عامی در موسیقی است و در این بیت منظور سه تار است که شهریار در نواختن آن تبحر خاصی داشت.
معنی بیت: بلبل که در حال اواز خوانی است، آواز او جواب ساز شهریار است.
وی در اشعار خود از اصطلاحات تخصصی موسیقی، نظیر دستگاه های موسیقی، گوشه های موسیقی، انواع سازها و نام موسیقی دان های بزرگ معاصر و کهن استفاده کرده است.
MA in Arabic Language and Literature, Education & Training, Azna, Lorestan, Iran Abstract Shahriar prince had a great interest in music.