چکیده:
دانشمندان علوم اسلامی سبب نزول را رویدادی می دانند که هم زمان با آن یا اندکی پس از آن، آیه یا آیاتی در گزارش، تحلیل یا نقد آن نازل شده است. بیشتر قرآن پژوهان و مفسران، اسباب نزول را ابزار مهمی برای فهم آیات الهی دانسته و به گستردگی فواید آن را مورد توجه قرار داده و نمونه هایی از آن را گزارش کرده اند. در این میان، نوع نگاه برخی به اسباب نزول متفاوت است و به تعامل میان فضای جامعه و نزول آیات نظر دارند. در این نوشتار، ضمن بررسی گفتار دانشمندان، بیان شده است که آیاتی که ناظر به جریان یا حادثه خاصی است صرفا نشان گر واقع نگری آیات الهی است. گروهی دیگر اسباب نزول را ابزاری مهم در تفسیر نمی دانند و آفتهای مراجعه به آن را یادآور می شوند.
خلاصه ماشینی:
"قـرآن دارای معـارفی بلند، ژرف و فراتر از افق دید مردم و فرهنگ عصر نزول اسـت ؛ معـارفی کـه در تمـام درازای تاریخ بشریت نقش سازنده و هدایت گر خود را ایفا کرده است ، لذا گرچه ناظر به فرهنگ زمان نزول است ، اما خود فرهنگی را پدیدآورد، که فرهنگ جاهلی را ریشـه کن کرد و این نشان گر واقع نگری قرآن است که به فرهنگ زمانه توجه مـی کنـد و در جهت تصحیح و یـا نقد و تکذیب آن موضـع می گیرد نه اینکه از آن اثر پذیرد.
خداوند متعال در جای جای قرآن ، آیات را در پیوند با وقایعی خاص که آنها را گاه بـا اجـمال و گـاه با تفصیل گزارش می کند نازل کرده اسـت ، از ایـن رو، شـناخت کامـل قرآن بدون توجه به فرهنگ و فضای نزول آیات ممکن نیست و مفسر با نزدیک کـردن خود به افق تاریخی عصر نزول، می تواند فهمی صحیح از آیات این موضـوع بـه دسـت آورد.
نصر حامد این مبحث را به عنوان دلیلی روشن بر پیونـد نـص قرآنـی بـا واقـع فرهنگی و اجتماعی و در نتیجه تأثیر و تأثر این دونسبت به یکدیگر، که از مباحـث نصر حامد ابوزید، فصل مستقلی از کتاب مفهوم النص را به تفصیل از اهمیت سبب نزول در فهم نص قرآن و استخراج دلالت آن و نیز شناخت حکمت تشریع به خصوص در آیات احکام اختصاص داده و نمونه هایی را ذکر کرده است ."