چکیده:
کارکرد مدرسه به عنوان یکی از نهادهای آموزشی و تربیتی، تعلیم و تربیت است که بدون مشارکت اولیا قابل تحقق نیست. در این راستا پژوهش حاضر مشارکت اولیا را بهعنوان یک کنش اجتماعی (از منظر جامعهشناسی) در نظر میگیرد و هدف کلی آن شناسایی وضعیت مشارکت اولیا و بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آن میباشد. روش این پژوهش پیمایش است و نمونه شامل 250 نفر از اولیای 12820 دانشآموز دختر مقطع دوم متوسطهی همدان در سال تحصیلی 94-93 است. در سطح رفتاری، ارتباط مشارکت اولیا در شش بعد؛ امور اجتماعی، پرورشی، آموزشی، ارتباط خانه و مدرسه، ارتباط با کارکنان و دانشآموزان، امور مالی با متغیرهای اعتماد نهادی، پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی، بیقدرتی، باورهای قالبی، تمایل فردی و خوداثربخشی بررسی میگردد. بر مبنای نتایج پژوهش متغیرهای اعتماد نهادی، تمایل فردی و خوداثربخشی رابطهی مستقیم و معنادار و متغیر بیقدرتی رابطهی معکوس و معنادار با میزان مشارکت اولیا دارد، این در حالیست که متغیرهای باورهای قالبی و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی رابطهی معناداری با مشارکت اولیا ندارند و 16 درصد از تغییرات مشارکت اولیا با متغیرهای اعتماد نهادی و خوداثربخشی توضیح داده میشود. کمترین میزان مشارکت در زمینهی مشارکت مالی و بیشترین میزان؛ مربوط به امور آموزشی است.
خلاصه ماشینی:
سابقا وظیفهی مدارس منحصر به انتقال دانش و معلومات به دانشآموزان تلقی میشد، اما به علت وجود تغییرات سریع اقتصادی و اجتماعی و تغییراتی که در ارزشها و روشهای زندگی در جوامع پدید آمده انتظار میرود، مدرسه علاوه بر انتقال دانش و فرهنگ خود را ضامن رشد اجتماعی، عاطفی و سلامت و بهداشت روانی دانشآموزان نیز میداند؛ بدین جهت ضرورت مشارکت نهاد خانواده بهعنوان رکن سهیم در فرایند تعلیم و Gonzalez تربیت در بهبود شرایط آموزشی، فرهنگی و تربیتی و در تحول آفرینی نظام آموزش و پرورش بیش از پیش آشکار میگردد.
حال سؤال پژوهش این است که در شرایطی که با تغییر کارکرد مدارس مواجهایم، به طوری که مدرسه باید پاسخگوی نیازهای جسمی، شناختی، عاطفی، اخلاقی و اجتماعی دانشآموزان باشد و برای دستیابی به این مهم نیازمند مشارکت چندبعدی اولیا است، چه عوامل اجتماعی بر میزان مشارکت اولیا در امور مدارس تأثیرگذار است؟ پژوهش حاضر از میان مقاطع مختلف تحصیلی، در بین اولیای مقطع متوسطهی دوم انجام شده، چون این مقطع دانشآموزان در مرحلهی نوجوانی هستند و در روند رشد تحصیلی، اجتماعی و بهداشت روانی توجه به مسائلی همچون بلوغ و انحراف جنسی، انحرافات اجتماعی، افت تحصیلی و اختلالات روانی مثل پرخاشگری و انزوا حائز اهمیت است و نوجوان در این دوره به ارزشهایی دست مییابد که در سالهای قبل برایش مطرح نبوده، همچنین باتوجه به اینکه دانشآموزان ساعات قابل توجهی از روز را در مدرسه سپری میکنند، خانواده با ارائهی بسیاری از اطلاعات مربوط به ویژگیهای رفتاری کودکان و نوجوانان میتواند مدرسه را به صورتی مؤثر در جهت شناخت مسائل تربیتی و چارهجویی آنها یاری دهد.