چکیده:
گسترش فیزیکی شهرها بهعنوان فرایندی پویا و مداوم تحت تأثیر نیروها و عوامل گوناگونی رخ میدهد. ازجمله این عوامل میتوان به عملکرد مؤسسات آموزش عالی اشاره کرد. مؤسسات آموزش عالی در شهرها استقرار مییابند و پس از تأسیس این مؤسسات، مراکز و خدمات وابسته به آنها شکل خواهد گرفت و این فرایند بر فرم شهرها اثرگذار شده و یکی از عرصههای مهم این اثرگذاری، گسترش کالبدی شهر است. زاهدان با داشتن 35 مؤسسه آموزش عالی و جمعیت بالای دانشجویی در سال 1394 بهعنوان قطب برتر آموزشی در سطح استان و حتی منطقه شناختهشده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و با استفاده از مطالعات اسنادی و پیمایشی، اثرات وجود و گسترش مؤسسات آموزش عالی در شهر زهدان بررسی شده است. برای این منظور از پرسشنامه متخصص محور استفاده شده است. انتخاب نمونه با توجه به تخصص محور بودن سؤالات و محدود بودن جامعهی آماری تمامشماری است. بدین معنا که پرسشنامهها بین تمامی کارکنان و کارشناسان شهری مرتبط با برنامهریزی توسعه کالبدی شهر در سازمانهای اجرایی که تعداد آنان به 40 نفر رسیده توزیع شده است. برای آزمون فرضیهها و تحلیل دادهها، افزون بر استناد به مطالعات اسنادی و کتابخانهای از روش تحلیل آماری برآورد میانگین و نرمافزارهایی چون SPSS، ARC MAP و EXCEL استفاده شده است و درنهایت رتبه هر یک از مؤسسات آموزش عالی در گسترش فیزیکی شهر زاهدان با استفاده از مدل WASPAS ارزیابی شده است. نتایج مطالعات بیانگر اثرگذاری استقرار دانشگاه سیستان و بلوچستان بهعنوان رتبه نخست و در مراتب بعدی دانشگاه آزاد و علوم پزشکی بر گسترش فیزیکی شهر زاهدان در اطراف این مؤسسات است.
خلاصه ماشینی:
به دلیل عدم وجود پیشینهی تحقیق به شکل کامل مرتبط ناچار به معرفی برخی از این پژوهشها که در آنها تنها اشارهای بسیار محدود و کمرنگ به نقش آموزش عالی در توسعهی شهرها شده است پرداخته میشود: نتایج پژوهش موسیکاظمی و همکاران )١٣٩٢( در مقالهای با عنوان بررسی عملکرد فضایی مراکز آموزش عالی در توسعهی پایدار فرهنگ شهری کلنشهر تهران )نمونه موردی: مناطق ٣ و ١٩(، بیانگر آن است که مراکز آموزش عالی منطقه ٣ شهر تهران در کاهش شکاف میان فرهنگ شهروندی وضعیت مطلوب شهری در دستیابی به توسعه پایدار تأثیر بالیی دارند، اما در منطقه ١٩ تأثیر بالیی ندارند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) بر اساس مدل تولید وزنی )WPM( اهمیت نسبی کلی گزینه i ام بهعنوان Qi٢ نشان داده میشود که بهصورت تابع زیر تعریف میشود ) Miller and ;١٩٩٢,Bridgman :)Starr,1969 (رجوع شود به تصویر صفحه) تلش شده است یک معیار ترکیبی برای تعیین اهمیت نهایی هر گزینه بکار برده شود که در این معیار ترکیبی سهم برابری از )WSM( و )WPM( برای ارزیابی نهایی گزینهها داده شود :)Saparauskas and et al, 200,2011( (رجوع شود به تصویر صفحه) ٤-یافته های پژوهش جهت سنجش نقش مؤسسات آموزش عالی در گسترش فیزیکی شهر زاهدان از پرسشهایی که در جدول شماره ١ مشاهده میگردد، استفاده شده تا بر اساس گویهها و پاسخهای ٥ گانه بر اساس مقیاس لیکرت )خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم( میزان گرایش خود را مشخص کنند.