چکیده:
فقر اقتصادی ، پدیده ی شومی که همواره جوامع بشری را تهدید نموده و بستر ساز آسیب های تربیتی و اخلاقی بوده است. مساله ی مهم حاضر، چگونگی و میزان نفوذ و تاثیرگزاری فقر اقتصادی در دیگر ابعاد تربیتی و اخلاقی و همچنین نقش آن در ناکار آمدی تربیت اخلاقی است. مطالعات و تحقیقات میدانی به وضوح نشان می دهدکه سهم آسیب زایی فقر اقتصادی در بروز بداخلاقی، هنجارشکنی و بزهکاری به مراتب بیش از دیگر عوامل فردی و اجتماعی است. علاوه بر آن فقر اقتصادی مانعی جدی در کارآمدی تربیت مبتنی بر اخلاق نیز محسوب می شود. فقر اقتصادی ریشه و مسبب ایجاد فقر علمی، فقرعاطفی، فقر فرهنگی، فقر اجتماعی، فقر سیاسی و فقر اعتقادی است که هر یک از این عناوین خود سدی در برابر تربیت خلاقی هستند.از همین رو آموزه های اسلام نسبت به رواج فقر اقتصادی در جامعه هشدار جدی داده و آن را موجب اختلال در نظام تربیتی و اخلاقی معرفی نموده است.
خلاصه ماشینی:
"با مطالعه ی مبانی اخلاقی اسلام در مـی یـابیم کـه موضـوع فقـر اقتصادی به عنوان مسأله ای جدی و دغدغه ای گریز ناپذیر مطرح بوده و آمـوزه هـای قـرآن و سنت و جهت گیری فتاوای فقها و مجتهدین همواره در نبردی سترگ با عوامل ایجاد فقر از یک سو و رذائلی همچون اسراف ، احتکار و استثمار اقتصادی از سوی دیگر بوده است ؛ چرا که به نظـر می رسد بر اساس همین آموزه ها ، هم زمانی فقر و تهیدستی با رشـد و تعـالی اخلاقـی و دینـی دشوار و در برخی مواضع چالش بر انگیز می باشد.
واین معنای همین عبارتست که می گویی رزق حق اسـت » (طباطبایی، ١٣٦٣، ج ١٨، ص ٥٦٥) از سوی دیگر قرآن کریم فقر را به عنوان نقص و آسیب ذکر نموده و آن را جهـت رشـد و تعالی انسان محدود کننده دانسته است ؛ از همین رو خداوند متعال یکی از الطاف خود نسـبت بـه نبی مکرم (ص ) را رفع نیازمندی های مادی وی برشمرده اسـت « و وجـدک عـائلا فـاغنی » و [خداوند] تو را تهیدست یافت پس بی نیازت نمود.
البته یادآوری این نکته مهم است که مطالعه ی تأثیر فقر اقتصـادی در ناکارآمـدی تربیـت پذیری اخلاقی به این معنا نیست که تخلفات و جرایم فقط توسط فقـرای جامعـه رخ مـی دهـد، بلکه نتیجه ی این مبحث آن است که فقر اقتصادی زمینه ساز انواع کمبودها و نواقص فـردی و اجتماعی می باشد به گونه ای که تحقیقا فرصت های تربیتی را از بین برده و مفاهیم اخلاقـی را پایمال می کند."