چکیده:
مسکن طوایف ترکمن تحلیل کارکردی یک تحول تکنیکی و اجتماعی
پاپلی یزدی محمدحسین*,وثوقی فاطمه,لباف خانیکی مجید
* دانشگاه فردوسی مشهد
ساختارها و عناصر جامعه ترکمن تحت تاثیر عوامل گوناگون در حال تحول می باشند. ما در این میان به عنصر مسکن پرداخته ایم. ساختارها و عناصر جامعه سنتی ترکمن با کارکردهای خاص خود در حالت پایداری نسبی به سر می برند. در این مقاله نشان داده شده است که چطور تغییر کارکردی عنصری مانند مسکن می تواند عامل موثری در تحول کلی جامعه ترکمن باشد. مکانیسم این تغییرات کارکردی در واقع موتور تحول تاریخی جوامع می باشد. در مقاله حاضر از به کاربردن واژه تکامل تعمدا امتناع شده است. زیرا هرگونه تغیر کارکردی عناصر اجتماعی لزوما در جهت کمال نخواهد بود. همانطور که در مورد جامعه ترکمن خواهیم دید، تغییرات کارکردی باعث تحول جامعه شده است نه تکامل. زیرا نواقصی هم مانند بر هم خوردن روابط اکولوژی، مهاجرت و... پدید آمده است.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله نشان داده شده است که چطور تغییر کارکردی عنصری مانند مسکن میتواند عامل مؤثری در تحول کلی جامعهء ترکمن باشد.
بطور کلی هر آلاچیق از دو بخش مهم تشکیل شده است که عبارت است از: 1-اسکلت چوبی مدور 2-تکههای نمد که روی اسکلت را میپوشاند[9]نقش«اوی»در ساخت اجتماعی ترکمن فاصله اویها نسبت به یکدیگر و محل قرار گرفتن این آلاچیقها میتواند مبین این باشد که صاحبان اوی وابسته به کدام طایفه بوده و از چه مراتعی استفاده میکنند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شمارهء 1:مدل تأثیر عوامل فرهنگی-اقلیمی بر نوع مصالح مسکن ثابت ترکمنعوامل مؤثر بر دگرگونی مساکن سنتی یکجانشین شدن عشایر ترکمن در منطقهء شمال غربی خراسان تأثیرات زیادی بر محیط زیست گذاشته و نهایة ترکمنها نیز از محیط زیست تأثیر پذیرفتهاند.
بنابراین دو عامل بطور مرتبط باهم در تغییر مناسبات اقتصادی نقش داشته و این تغییر هم بر تحول مسکن ترکمن مؤثر بوده است.
نمونهء آن یک مسکن ترکمنی است که براساس سنتهای گذشته بنا شده و همان فرم و بافت بومی را دارا میباشد اما افرادی در آن زندگی میکنند که از جامعه سنتی ترکمن گسسته و معنا و مفهوم این نوع مساکن را درنمییابند.
ج-تیپ کارکردی جدید منظور از این تیپ مساکنی است که در یک نظام اجتماعی جدید و متباین با جامعهء سنتی ترکمن ساخته شده و از لحاظ شکل و شیوهء ساختمانسازی نیز با مساکن قدیمی ترکمن شباهتی ندارد.
بنابراین در یک جامعهء جدید با روابط اجتماعی تحولیافته،خانههایی ساخته میشود که چه در شیوهء ساختمانسازی و چه در شکل،دارای کارکردی مثبت بوده و با دیگر عناصر این جامعهء جدید، ارتباطی سیستماتیک برقرار کرده است."