چکیده:
تاثیر آبیاری و سازگاری زیره با وضعیت اقلیمی مشهد
علی زاده امین,طاووسی مجتبی,اینانلو محمد
به منظور تعیین اثر رژیم های مختلف آبیاری بر مقدار محصول و اجزای عملکرد زیره سبز، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و ? تیمار در سال های ??-???? و ??-???? در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای اعمال شده عبارت بودند از:- یک T1 دیم (بدون آبیاری)، T2 - یک آبیاری در زمان گلدهی، T3 - یک آبیاری در زمان دانه دهی، T4 یک آبیاری در زمان گلدهی و یک آبیاری در زمان دانه دهی، T5 سه آبیاری در زمان های پس از سبز شدن، گلدهی و دانه دهی، T6 آبیاری کامل.
تیمارهای آبیاری مطابق با عرف محلی در نقاط مستعد کشت زیره خراسان انتخاب شده اند. در طول دوره رشد تیمار دیم 190 میلی متر و تیمار آبیاری کامل 350 میلی متر آب دریافت داشته است. بر پایه نتایج آزمایش گرچه با کاهش تعداد آبیاری در تیمارهای مختلف مقدار پتانسیل آب گیاه نیز کاهش یافت و در تیمار دیم به مقدار 30- بار رسید (در مقایسه با 15- بار در تیمار آبیاری کامل)، ولی آثار پژمردگی در بوته های هیچ کدام از تیمارها ظاهر نشد، که نشان دهنده مقاومت این گیاه به خشکی می باشد. بین عملکرد دانه، تعداد چتر در بوته و تعداد دانه در چتر، بین تیمارهای مختلف در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری مشاهده نشد؛ اما تیمار آبیاری کامل کمترین وزن هزار دانه، کمترین شاخص برداشت و بیشترین مقدار بیوماس (ذی توده) کل را داشت. تفاوت بین وزن هزار دانه در تیمار T1، شاخص برداشت درتیمارهای T3و T4و T5 و بیوماس کل در تیمار T4, T3, T2, T1 با تیمار T6 در سطح 5 درصد معنی دار بود. به طور کلی نتایج آزمایش نشان داد که در سال هایی که بارندگی در حد عادی است و تا حد 160 میلی متر بارندگی در طول دوره رشد وجود دارد، نیازی به آبیاری زیره در مشهد وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
"بین عملکرد دانه،تعداد چتر در بوته و تعداد دانه در چتر،بین تیمارهای مختلف در سطح 5 درصد اختلاف معنیداری مشاهده نشد؛ اما تیمار آبیاری کامل کمترین وزن هزار دانه،کمترین شاخص برداشت و بیشترین مقدار بیوماس (ذی توده)کل را داشت.
با نگاهی به روند افزایش عملکرد مشاهده میشود که تیماری که فقط در دورهء گلدهی آبیاری شده کمترین عملکرد را داراست که دلیل آن حساسیت زیاد زیره به بیماری بوتهمیری در مرحلهء گلدهی بهویژه در شرایط آب و هوایی مرطوب میباشد،بنابراین آبیاری در زمان گلدهی میتواند برای گیاه زیانآور نیز باشد.
مشاهده میشود که از نظر بیوماس کل،تیمار آبیاری کامل(به تصویر صفحه مراجعه شود)بیشترین عملکرد را دارد و تفاوت آن با تیمارهای دیم و یا حداکثر دو آبیاری(به تصویر صفحه مراجعه شود)در سطح 5 درصد معنیدار است ولی تفاوت بین(به تصویر صفحه مراجعه شود)و تیماری که علاوهبر مراحل گلدهی و دانهدهی در مرحله پس از سبز شدن نیز آبیاری شده(به تصویر صفحه مراجعه شود)معنیدار نیست.
علت بیشتر بودن عملکرد تیمار(به تصویر صفحه مراجعه شود)تنش آبی است که به سایر تیمارها وارد شده است،زیرا تنش آبی به هرحال باعث کاهش رشد گیاه میشود,16] [6,9,10,13,15 جانگیر و سینگ هم شاهد افزایش وزن بوتهها در اثر افزایش دفعات آبیاری بودند[14].
با مراجعه به جدول 1 مشاهده میشود که از نظر عملکرد دانه در هر بوته،تیمار(به تصویر صفحه مراجعه شود) بیشترین و تیمار(به تصویر صفحه مراجعه شود)کمترین عملکرد دانه در بوته را دارند و اختلاف بین این دو تیمار در سطح 5 درصد معنیدار شده است ولی هر دوی آنها با سایر تیمارها اختلاف معنیداری ندارند."