چکیده:
مدل سازی اثرهای آب و هوایی کم فشارهای حرارتی در منطقه جنب حاره
سلیقه محمد*
* دانشگاه سیستان و بلوچستان
در دوره گرم سال، در جنوب آسیا، کم فشاری حرارتی شکل می گیرد که تمایل به حرکت به سمت غرب دارد. کم فشار فوق در شرایط عادی دارای کجی محور در محور قائم خود می باشد. این کجی محور به سمت جنوب شرق بوده، بارشهای حاصل از آن بیشتر به سمت شرق و شبه قاره هند تمایل دارد؛ اما زمانی که از کجی محور آن کاسته می شود، تاثیرش در جنوب شرق ایران به صورت رگبارهای همرفتی نمایان می شود. این رگبارهای شدید در فصل گرم - هنگامی که منطقه از بی آبی به شدت رنج می برد - باعث پر آب شدن رودخانه ها، تامین آب هوتکها و آبیاری مزارع می شود. به همین دلیل، حیات منطقه به شدت به این بارشها بستگی دارد. در این مقاله، سعی شده نحوه نفوذ کم فشار پاکستان به منطقه و اثر آنها در ایجاد رگبارهای همرفتی مدل سازی شود.
خلاصه ماشینی:
"در بسیاری از زمانها که فشار مزبور در سطح زمین توسعه مییابد،یا حتی هنگامی که مرکز آن به سمت غرب جابه جا شده و در سواحل جنوب شرقی کشور ما مستقر میشود؛ بهدلیل داشتن این کجی محور در جهت عمودی،اثر صعود و ناپایداری آن در منطقه مورد مطالعه محسوس نبوده و تأثیرهای آبوهوایی آن در شبهجزیرهء هند قابل مشادهده است.
(نجارسلیقه،1380،19)مدلهای گردش منطقهای جو براساس مطالعات انجامگرفته مشخص شد که انتقال رطوبت بهسمت غرب و منطقه مورد مطالعه،به روشهای متفاوتی صورت میگیرد،که اینروشها بهعنوان مدلهای آبوهوایی به شرح زیر قابل معرفیاند: مدل اول:دراین مدل،سیستم کمفشار پاکستان بهطور مستقیم با حرکت رو به غرب و ترکیب با کمفشارهای سطح زمین منطقهء مورد مطالعه،رطوبت را در حاشیهء جنوبی کوههای هیمالیا به جنوب شرق کشور ما میرساند و با توسعه عمودی آن،سیستمهای پرفشار جنب حارهای به ارتفاعات بالاتر تروپوسر منتقل شده،فضا برای صعود کافی جهت تراکم فراهم میشود.
دراین مدل،زبانهء پرفشار تبت بهصورت یک سیستم بسته،بهسمت غرب گسترش مییابد و چون دارای حرکت آنتیسیکلونی است با حرکت (به تصویر صفحه مراجعه شود) سیلکونی کمفشار پاکستان یکی شده،همگرایی بین این دو سیستم برقرار و انتقال رطوبت بهسمت غرب با انرژی بیشتری صورت میگیرد(شکل 7).
شکل 9 مدل پنجم،فعالیت همرفتهای محلی در اثر بالارفتن کف پرفشار آزور در نهایت،متذکر میگردد که اگرچه فضای کشور ما در فصل گرم در سطوح میانی و فوقانی تروپوسفر تحت تسلط پرفشار جنب حارهای آزوز قرار دارد و هیچگونه هوایی قادر به صعود و تراکم نیست،اما در منطقه جنوب شرق کشور،کمفشارهای حرارتی محلی با کمک کمفشار پاکستان قادرند تا سطوح میانی تروپوسفر نفوذ نمایند و شرایط صعود را فراهم سازند."