چکیده:
تحلیل روابط ویژگی های مورفومتری مخروط افکنه ها با حوضه های آبریز مطالعه موردی: حوضه ها و مخروطه افکنه های دامنه شمالی میشوداغ (آذربایجان، شمالغرب ایران)
مختاری کشکی داوود*
* دانشگاه تبریز
رشته کوه میشوداغ در جبهه شمالی دریاچه ارومیه -واقع در شمالغرب ایران - از شرق به غرب کشیده شده است. در امتداد جبهه شمالی این کوهستان مخروط افکنه هایی جای گزیده اند که با توجه به ویژگیهای لیتولوژیکی و تکنونیکی حوضه های تغذیه کننده آنها در دو بخش کوهستان میشوداغ، به دو دسته مخروط افکنه های میشو شرقی و غربی تقسیم شده اند. مخروط افکنه های میشو شرقی کم شیب و وسیع بوده و حوضه های تغذیه کننده آنها از ضریب ناهمواری زیادی برخوردارند در حالیکه مخروط افکنه های میشو غربی پر شیب و کم وسعت بوده و حوضه های تغذیه کننده آنها از ضریب ناهمواری کمتری برخوردارند.
تحلیلهای کمی انجام شده نشانگر وجود روابط مورفومتری قوی مخروط افکنه - حوضه آبریز در منطقه می باشد. تحلیلهای آماری روابط مساحت مخروط افکنه ـ مساحت حوضه آبریز نشان داد که این روابط برای کل مخروط افکنه ها و مخروطه افکنه های میشو شرقی و غربی معنی دار است. در میشو شرقی افزایش اندازه مساحت مخروط افکنه سریعتر از حد معمول بوده و در میشو غربی کندتر از آن است. این تفاوت در دو بخش میشو بدلیل تفاوت در ویژگیهای لیتولوژیکی و تکنونیکی آنها می باد. تحلیل رابطه بین شیب مخروط افکنه ها و ضریب ناهمواری نشان می دهد که این رابطه برای مخروط افکنه های میشو شرقی معنی دار نیست. بر اساس این تحلیلها روند افزایشی شیب سطح مخروط افکنه ها هم در میشو شرقی و هم در میشو غربی بسیار کندتر از روند افزایشی ضریب ناهمواری حوضه های مربوط بوده است و این وضع در میشو شرقی قابل توجه می باشد. علت وجود چنین وضعیتی در میشو شرقی، زیاد بودن دبی رودخانه هاست که موجب کاهش شیب سطح مخروط افکنه ها شده است.
خلاصه ماشینی:
"تحلیلهای کمی انجام شده نشانگر وجود روابط مورفومتری قوی مخروطافکنه-مساحت حوضه آبریز نشان داد که اینروابط برای کل مخروطافکنهها و مخروطافکنههای میشو شرقی و غربی معنیدار است.
از سوی دیگر وجود رابطهء قویتر بین شیب مخروطافکنهها و ضریب ناهمواری ملتون در میشو غربی نسبت به میشو شرقی نشانگر آن است که مخروطافکنههای میشو غربی بهتر از مخروطافکنههای میشو شرقی، ویژگیهای حوضههای آبریز مربوطه را منعکس میکنند.
4. رابطه بین شیب مخروطافکنهها و ضریب ناهمواری ملتون برای کل مخروطافکنهها و میشو غربی به ترتیب با سطح اطمینان 090/0 و 095/0 معنیدار است ولی برای مخروطافکنههای میشو شرقی معنیدار نیست و مقادیر n نیز در هر سه نمونه کمتر از 1 بوده و آلومتری منفی را نشان میدهد.
5. وجود رابطه قویتر بین شیب مخروطافکنهها و ضریب ناهمواری ملتون در میشو غربی نسبت به میشو شرقی نشانگر انعکاس بهتر ویژگیهای حوضه آبریز بر روی مخروطافکنههای میشو غربی نسبت به میشو شرقی است."