چکیده:
بررسی همبستگی بین تغییرات فشار قزاقستان ـ دریای عمان با نوسانهای بارش ایران
جوان مرد سهیلا,باباییان ایمان,بداق جمالی جواد,شهاب فر علیرضا,خزانه داری لیلی
فشار مهمترین عامل کنترل کننده رفتار جو به عنوان یک سیال است. با پیش بینی تغییرات فشار جو، می توان سایر پارامترهای وابسته نظیر بارش را پیش بینی کرد. در این مقاله، با هدف بررسی تغییر اقلیم از دیدگاه سینوپتیکی، داده های فشار منطقه خاورمیانه استخراج و الگوهای سینوپتیکی منطقه ای واقع در 30°E) و (15°N تا 80°E) و (55°N مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور، داده های فشار سالهای 1961 تا 2000 میلادی از مرکز مطالعات اقلیمی (CRU) اخذ و پس از بررسیهای آماری و ارزیابی ، برای تهیه نقش های سینوپتیکی مورد استفاده قرار گرفتند. نقشه های دوره آماری به تفکیک فصل و سال برای دوره آماری 1961 تا 1990 تهیه و سپس نقشه های سینوپتیکی سالهای 1991 تا 2000 که به صورت فصلی و سالانه تهیه شده بودند، با نقشه های دوره آماری مقایسه شدند. نتایج اولیه حاکی از افزایش بارش در جنوب کشور در صورت تقویت کم فشار واقع در عرض 20°N ( واقع بر روی دریای عمان)، کاهش بارندگی نوار شمالی کشور با تقویت پرفشار عرض 50°N (واقع بر روی کشور قزاقستان) و همچنین افزایش بارش کشور در صورت تقویت گرادیان فشار شمال شرقی ـ جنوب غربی است.
خلاصه ماشینی:
"براساس این نقشه،مدار 45 تا 60 درجه جغرافیایی در سیطرهء پرفشار قرار داشته و مرکز پرفشار با ایزوبار 1018 میلی باری بر روی کشور قزاقستان قرار دارد (Alpert,1990) حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان و همچنین جنوب کشور ایران نیز در گسترهء الگوی کمفشار قرار دارند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 7 توزیع میانگین فشار فصل بهار در سال 1996 تابستان:براساس نتایج ارائهشده در شکل 8،برای نمونه در سال 1996،در الگوهای تابستن سالهای 1991،تا 1994 و 1998 پرفشار شمال کشور تقویت شده و ایزوبار 1014 و گاهی 1016 میلی باری نیز از جنوب دریای خزر عبو کرده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 8 توزیع میانگین فشار فصل تابستان در سال 1996 پاییز:طبق نتایج ارائهشده در شکل 9،برای نمونه در این فصل طی سالهای 1993،1996،1998 و 2000،پرفشار نوار شمالی کشور تقویت شده و ایزوبار 1022 میلی باری از این ناحیه گذر کرده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 9 توزیع میانگین فشار فصل پائیز در سال 1996 زمستان:شکل 10،یک نمونه از تحلیل آماری این دوره آماری را چنان نشان میدهد که طی سالهای 1991 تا 1996 پرفشار نوار شمالی کشور نسبت به دوره آماری تقویت شده و بهطور میانگین ایزوبار 1022 میلی باری از این ناحیه عبور کرده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 10 توزیع میانگین فشار فصل بهار در سال 1996 تحلیل بارندگی-فشار دهساله اخیر کشور الف)سالانه:بررسی الگوهای سینوپتیکی میانگین سالانه،حاکی از همبستگی بین بارندگی کمفشار بستهء 1008 میلی باری بر روی دریای عمان و خلیج فارس است؛بهطوری که تقویت این الگو موجب کاهش بارندگی در نوار جنوبی کشور و افزایش آن در سایر نقاط میگردد."