چکیده:
ارزیابی روشهای برآورد تبخیر- تعرق در مناطق خشک ایران
علی زاده امین,کمالی غلام علی,خان جانی محمدجواد,رهنورد محمدرضا
برآورد میزان تبخیر- تعرق از پارامترهای بسیار مهم در برنامه ریزی های توسعه آبیاری می باشد. با توجه به این که روشهای گوناگونی برای این منظور توصیه شده است، انتخاب روش مناسب یکی از معضلات تصمیم گیری در این مورد می باشد. در این تحقیق از داده های لایسیمتر وزنی الکترونیکی جهاد دانشگاهی کرمان استفاده شده است و روشهای مختلف تجربی مقایسه شده اند. دستگاه لایسیمتر قادر است در دوره های زمانی کوتاه (حداقل 5 دقیقه) مقدار تبخیر- تعرق و پارامترهای هواشناسی را اندازه گیری و ثبت نماید. علاوه بر آن با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده توسط لایسیمتر و داده های هواشناسی اندازه گیری شده در ایستگاه جهاد دانشگاهی (به عنوان ایستگاه مرجع) و ایستگاه هواشناسی فرودگاه کرمان (به عنوان یک ایستگاه غیرمرجع)، روشهای مختلف برآورد تبخیر- تعرق گیاه مرجع چمن مورد واسنجی قرار گرفت. مقایسه تبخیر- تعرق اندازه گیری شده از لایسیمتر وزنی و برآورد شده با روشهای مختلف، نشان داد که در ایستگاه مرجع روشهای پنمن- مونتیث، پنمن فائو اصلاح شده دارای بهترین برآورد و روش جنسن- هیز دارای کمترین دقت بود. در ایستگاه غیرمرجع به ترتیب روشهای پریستلی- تایلور، پنمن 1948 بلانی- کریدل اصلاح شده فائو برآوردهای دقیق تری برای تبخیر- تعرق ارائه کردند و روش پنمن- کیمبرلی 1972 دارای کمترین دقت بود.
خلاصه ماشینی:
"نتیجه این مطالعات نشان داد که معادله پنمن اصلاح شده مقدار تبخیر-تعرق را تا 20 درصد بیشتر برآورد مینماید و سایر روشهای پیشنهادی فائو نیز بسته به درجه انطباق آنها با شرایطی محلی عکسالعمل متغیری را از خود نشان میدهند.
در ایران مقایسه مقادیر اندازهگیری شده تبخیر-تعرق یونجه با مقادیر محاسبه شده در باجگاه فارس نشان داد که نتایج حاصل از روش پنمن اصلاح شده فائو از روشهای دیگر به مقادیر لایسیمتر نزدیک است(سپاسخواه؛محمدی،1375).
در این تحقیق هدف این بوده است که تبخیر-تعرق گیاه مرجع چمن را با لایسیمتر وزنی اندازهگیری نموده و با تبخیر-تعرق محاسبه شده با روشهای مختلف با استفاده از دادههای هواشناسی یک ایستگاه غیرمرجع و یک ایستگاه مرجع مقایسه شوند.
تبخیر- تعرق اندازهگیری شده از لایسیمتر از تبخیر-تعرق برآوردی به وسیله روش پنمن-1948 از دادههای ایستگاه غیرمرجع کمتر و از آمار ایستگاه مرجع بیشتر است.
روش FAO-PPP-17 تبخیر-تعرق را در آمار ایستگاه مرجع از تبخیر-تعرق اندازهگیری شده به وسیله لایسیمتر کمتر برآورد مینماید این روش در میان روشهای ترکیبی بهترین تطابق را با نتایج لایسیمتر دارد.
مقادیر تبخیر-تعرق اندازهگیری شده از لایسیمتر وزنی با تبخیر-تعرق محاسبه شده به وسیله روش هارگریوز-سامانی در ایستگاه مرجع نزدیک و نتایج حاصله رضایتبخش بود مقدار فروبرآورد 5/1 درصد است.
باتوجه به مقادیر حداقل استاندارد برآورد و ضریب همبستگی و نظر به اینکه از اطلاعات ایستگاه مرجع و یا غیرمرجع جهت محاسبه تبخیر-تعرق در دورههای روزانه استفاده شود،روشها در شرایط اقلیمی کرمان و سایر نقاطی که دارای آب و هوای مشابه میباشند به ترتیب اولویت زیر مناسب تشخیص داده شد."