چکیده:
راهروهای بیندولتی یکی از عرصههای رقابت بین قدرتهای بزرگ هستند. از دیدگاهی واقعگرایانه میتوان این راهروها را شاهراه انتقال ثروت و قدرت دانست که افزون بر برتریهای اقتصادی، به کشورهای واقع در مسیر، قدرت چانهزنی بیشتری میدهد. از اینرو هر یک از قدرتهای بزرگ راهروی مورد حمایت خود را در مناطق مختلف بهویژه برای اتصال آسیا و اروپا طراحی و ارائه کردهاند که برنامه تراسیکا و راهروی گاز جنوبی اتحادیة اروپا، جادۀ ابریشم جدید آمریکایی و خطوط لولة مورد حمایت این کشور و راهروی بینالمللی شمال- جنوب روسیه در این زمینه قابل اشاره هستند. با توجه به تأثیر مستقیم این برنامهها بر منافع ملی ایران و اهمیت شناخت دقیق این طرحها، در این نوشتار اصول، هدفها، اولویتها، برنامهها و اقدامهای انجامشده یا برنامهریزیشده در زمینة تلاش اتحادیۀ اروپا برای اتصال زیرساختی اروپا به حوزة دریای سیاه، دریای خزر و فراتر از آن تشریح شده و راهکارهایی هم برای پیشبرد منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در این حوزهها ارائه شده است. پرسش اصلی که در این پژوهش به آن پاسخ داده خواهد شد این است که پیامدهای برنامههای اتحادیۀ اروپا در حوزة اتصال زیرساختهای حملونقل و انرژی خود به حوزة دریای سیاه و دریای خزر بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ فرضیة پژوهش این است که منافع و تهدیدهایی بهشکل همزمان برای جمهوری اسلامی ایران پدید آمده است. یافتة پژوهش این است که سیاست خارجی توسعهمحور، مؤلفة تعیینکننده در این حوزه است. روش پژوهش نیز توصیفی- تحلیلی است.
International Transport Corridors and Interstate Pipelines are important sources of conflict and competition between major powers. From a Realistic point of view، they are not only economic initiatives but can also be used as a political leverage for countries en route. So each major power has proposed its own preferred corridor. EU’s TRACECA Initiative and Southern Gas Corridor، United States New Silk Road and its support for pipelines and Russia's support for International North-South Corridor are obviously in line with this Realistic Approach. The Islamic Republic of Iran، due to its geopolitical situation، potentially faces different choices، so it is important to exactly survey this initiatives and obstacles. After offering a very exact and comprehensive description of the European support of Interstate Initiatives in Caspian Sea and Black sea، In this article، principles، objectives، preferences، programs and measures planned in the European Union for infrastructure connecting Europe to the Black Sea، the Caspian Sea have been presented and Strategies for advancement of national interests of the Islamic Republic of Iran are elaborated on.