چکیده:
به منظور شناسایی مسیری که بیماران روانی برای دسترسی به خدمات روانپزشکی کشور طی میکنند،میزان مراجعه آنها به پزشکان عمومی،مراکز درمانی و درمانگران سنتی،استفاده از داروهای گیاهی و چگونگی ارجاع ایشان به مراکز روانپزشکی، با استفاده از یک پرسشنامه 15 مادهای،923 نفر(494 زن،429 مرد)از مراجعه کنندگان به مطبهای خصوصی روانپزشکان، بخشهای بستری و درمانگاههای روانپزشکی کشور به عنوان بخشی از ارزشیابی کشوری برنامه بهداشت روان با همکاری و حمایت فنی و مالی سازمان جهانی بهداشت منطقه مدیترانه شرقی مورد بررسی قرار گرفتند.این افراد براساس نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای انتخاب شده،میانگین سنی آنان 3/31 سال،53%زن،47%مرد،54%متأهل و 41%مجرد بودند. تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش به کمک آزمون "خی دو"و نرمافزار EPl-6 نشان داد که 1/35%افراد مورد بررسی در زمان اجرای پژوهش یک تا پنج سال از آغاز بیماری فعلیشان گذشته بود.نزدیک به نیمی از مراجعهکنندگان به مراکز مورد بررسی توسط بستگان،دوستان و آشنایان به این مراکز معرفی شدهاند.9/85%از افراد مورد بررسی در نخستین اقدام برای درمان بیماری فعلی خود به پزشکان و مراکز درمانی و 1/14%به درمانگران سنتی مراجعه نمودهاند؛اما 1/36%از کل افراد در طول مدتی که این ناراحتی را داشتهاند،افزون بر پزشکان و مراکز روانپزشکی به درمانگران سنتی نیز مراجعه نمودهاند.بین متغیرهایی چون سن،جنس،وضعیت تأهل،در ارتباط با میزان مراجعه به درمانگران سنتی،استفاده از داروهای گیاهی و مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی تفاوت معنیداری مشاهده نشد.به طور کلی نتایج نشان داد ضمن آنکه درمانگران سنتی در کشور ما هنوز نقش مؤثری در جلب بیماران به سوی خود دارند،درصد بسیار بالایی ازبیماران روانی به پزشکان عمومی در مراکز بهداشتی درمانی مراجعه مینمایند.
خلاصه ماشینی:
"به بیان روشنتر پژوهش حاضر همزمان با ارزشیابی برنامه کشوری بهداشت روانی (محیط،شاه محمدی،بوالهری،1376)و با کمک سازمان جهانی بهداشت و وزارت بهداشت به منظور پاسخگویی به پرسشهای زیر برنامهریزی شده است: 1-چند درصد از مراجعین به کلینیکهای تخصصی، مطبهای خصوصی روانپزشکان و بخش بستری روانپزشکی در نخستین اقدام خود برای درمان مشکلات روانی-رفتاری خویش به درمانگران سنتی مراجعه نموده و از داروهای گیاهی استفاده کردهاند؟ 2-چند درصد از مراجعین به کلینیکهای تخصصی، مطبهای خصوصی روانپزشکان و بخش بستری روانپزشکی در نخستین مراجعه خود برای درمان مشکل فعلی خود به پزشکان عمومی مراجعه نمودهاند؟ 3-ارتباط مشخصات جمعیتشناسی مراجعین و میزان مراجعه به درمانگران سنتی چگونه است؟ 4-مراجعین به مراکز درمانی روانپزشکی چه مسیری را برای رسیدن به مراکز سنتی چگونه است؟ 5-مراجعین به مراکز درمانی روانپزشکی،توسط چه (1)- Mechanic (2)- Nyirena (3)- Nyando (4)- pathway افرادی یا چه مراجعی به مراکز روانپزشکی ارجاع داده شدهاند؟ این پژوهش از نوع پژوهشهای گذشتهنگر1 است و الگوی پیجویی بیماران روانی مراجعه کننده به مراکز روانپزشکی را جهت دریافت خدمات درمانی درگذشته مورد بررسی قرار داده است.
همچنین یافتههای پژوهش نشان داد که 32/2%از مراجعین به مطبهای خصوصی،53/1%از بیماران بستری در بخشهای روانپزشکی و در مجموع 36/1%از افراد مورد بررسی در طول درمان بیماری روانی فعلی خود به درمانگران سنتی نیز مراجعه نمودهاند که از میان آنها 36/4%تنها به استفاده از داروهای گیاهی بسنده نمودهاند."