چکیده:
ماهیت انسانی علوم انسانی و اجتماعی، گواه بیبدیلی در ایجاد تمایز اساسی میان این علوم با علوم طبیعی به شمار میرود. از اینرو، برونرفت از سیطره غالب پارادایم اثباتگرایی و رویکردهای کمّی بهعنوان قلمرو و قالبهای ویژه علوم طبیعی و ورود به عرصه پارادایمهای رقیب و رویکردهای کیفی، ضرورتی انکارناپذیر قلمداد میشود. در این راستا، شناسایی و معرفی روشها و ابزارهای پژوهش کیفی میتواند، راهگشای مناسبی برای پیمودن مسیر باشد. از اینرو، مقاله حاضر در تلاش است، ابتدا با بیان خاستگاه و مبانی نظری روش نقشهشناختی و تمایزات و تشابهات آن با نقشه ذهنی و نقشه مفهومی به ایجاد درکی مشترک از این روش بپردازد، سپس با تشریح فرایند ترسیم نقشه شناختی و نحوه تحلیل آن، شیوه کاربست روش را ارائه کند و در نهایت، با بیان مزایا و معایب روش، پژوهشگران را از نقاط قوت و ضعف این روش آگاه سازد.
خلاصه ماشینی:
نقشه شناختی، فرایند ساختاریافتهای است که بر یک موضوع یا مسئله متمرکز میشود و نمایش نگارهای قابل تفسیری (نقشه مفهومی)، متشکل از ایدهها و مفاهیم مطرح شده توسط یک یا چند مشارکتکننده و نحوه ارتباط آن مفاهیم با یکدیگر را ارائه میکند (جکسون و تروکیم، 6 2 Axelrod Kosko fuzzy cognitive map Koulouriotis Wang Jackson & Trochim ص312).
بهطور کلی، نقشه شناختی یک روش کیفی است که به منظور شناسایی روابط علت و معلولی و تبیین ارتباطات علّی میان مفاهیم مرتبط با یک موضوع یا مسئله خاص طراح 6 Hines"/>Hines"/> 2000، ص8) و برای تحلیل و درک مسائل به کا 7 erman"/>erman"/ .
بهطوریکه هر مفهوم یکی از عوامل کلیدی سیستم مدلسازی شده را نشان می 12 rgiou"/>rgiou"/> و همکارا Siau& Tan Langfield-smith Spicer Ahmad&Azem Ali Kitchin Hines Ackerman concepts links node arrow Papageorgiou ص822).
برخی دیگر نیز همانند ادن 3 و همکاران (1983) شاخص پیچیدهتری برای سنجش اهمیت هر مفهوم در نقشه شناختی ارائه دادهاند که در آن، نه تنها تعداد مفاهیمی که بهطور مستقیم یا غیر مستقیم با یکدیگر در ارتباط هستند، در نظر گرفته میشود، بلکه طول کلیه مسیرهای مرتبط با مفهوم نیز بدون در نظر گرفتن مسیر نفوذ آنها مورد توجه قرار میگیرد (کاست، 2002، ص170).
ک: داناییفرد و مرتضوی، 1390) نیز وجود دارند که در نقشه شناختی میتوانند مورد استفاده قرار گیرند (فیول و هاف، 7 19 graphic Langfield narrative semiotics triading self- question repertory grid Fiol & Huff ارتباط نقشه شناختی با نقشه ذهنی و نقشه مفهومی ترسیم نقشه 1 مجموعهای از مفاهیم و روابط میان آنها منجر به برونسازی 2 دانش ذهنی افراد میشود.