چکیده:
کنش ها و اقدامات دلاورانه اشکانیان در برابر دشمنان و صفات پهلوانانه و آزاد منشی آنها، به
شک لگیری آ یی نهای پهلوانی و ادبیات رزمی و بزمی در تاریخ ایران کمک چشم گیری کرده است به طوری که سرگذشت دلیری ها و دل دادگیهای شاه زادگان و پهلوانان اشکانی در پی فعالیت های داستان پردازان خراسان، همچون گوسان ها، ساختاری داستانی و روایی
یافت و شاهزادگان و سران خاندا نهای اشکانی را به صورت پهلوانان حماسی از چارچوب زمان و
مکان گسست و در دل اسطوره ها جاودانه کرد که سده هایی بعد، به صورت پهلوانانی برجسته،
» شاهنامه « و » خدای نامه « در مت نهایی چون بازنمون یافتند و صفات و رفتارهای به آ یین آنها،
سرمشقی برای سنتهای پهلوانی قرار گرفت، تا نام آوران و جوان مردان و نیک سرشتان، همچنان
در سایه پهلویان اشکانی و به نام آنها نامیده شوند.
در این پژوهش سعی شده است با توجه به تاریخ اشکانیان و نقش آنان در پدید آمدن آ یین پهلوانی
و انتقال آن در چرخه فرهنگ و روای تهای ملی، ویژگ یهای سنت پهلوانی که مستلزم اندیشه،
گفتار و کردار نیک است، در مقایسه با صفات ایزد مهر، مورد بررسی قرار گیرد و در پایان
نشان داده شود اشکانیان، خاستگاه واژه پهلوان و شکل گیری این سنت در تاریخ ایران هستند
خلاصه ماشینی:
"بزرگان که از تخــــم آرش بودنــــد دلیـر و سبکسـار و سرکش بــــودند (شاهنامه، 1386: 2/ 1244) آرش کمان گیر که در اساطیر ایرانی نماد پهلوانی محسوب می شود که جان خود را در راه ایران فدا کرد 1 ، نیای پهلوانان اشکانی خوانده شده است، به عقیده ی پرویز رجبی: «محفل فرهنگی اشکانیان بیشتر از هر دوره ای می تواند آغوش بازی برای آرش کمان گیر داشته باشد، زیرا خظ مرزی شمال شرقی ایران در روزگار اشکانیان بیشتر از هر روزگار گمشده ای مطرح بوده است چنانکه تیر یشت و داستان حماسه مانند نبرد تیشتر و اپوش می تواند از سرچشمه جهان نگری های قوم سوار کار اشکانی نوشیده باشد» (رجبی، 1381: 4/ 219).
که بیشتر زندگی خود را دلاورانه بر پشت اسب سپری کرده اند و به گونه ای چهره ایزد مهر در اوستا را ترسیم می کردند که بر تقدس آن ها میفزوده است، چنان که خصوصیات آرش کمان گیر را فرایاد میاوردند، دوران حکومت پانصد ساله اشکانیان که مبتنی بر پهلوانی و جنگاوری و دلاوری و دلدادگی بوده است سبب شد تا توسط گوسانان و نقالان، که خنیاگرانی دوره گرد بودند شرح این قهرمانی ها به شکل روایت های حماسی در کوی و برزن سروده شود و داستان های شاهزادگان اشکانی از خاندان های نجیب درجه اول پارتی (همچون خاندان کارن و سورن) به شکل حماسه کیانیان در خدای نامه و شاهنامه جای بگیرد که تاثیر این خاندان ها چه در زمان اشکانی و حتی دوران ساسانیان بسیار قابل اهمیت است، به طوری که سنتی را در خراسان و در بین دهگان ها به وجود آورد که در سده های پس از اسلام نیز به محل مراجعه مورخین و محققین تبدیل شد."