چکیده:
شهر تبریز در دوران حکمرانی اباقاخان به پایتختی ایلخانان انتخاب شد. در زمان حکومت سلسله های ایلخانان، جلایریان، تیموریان، قراقویونلو و آق قویونلو این شهر گرچه فرازوفرودهایی از منظر اقتصادی داشت، توانست موقعیت مناسب خود را حفظ نماید. در این ادوار موقعیتّ جغرافیایی تبریز که نقطة تلاقی چندین راه تجاری بود، این شهر را به مرکز تجمّع بازرگانان و صنعتگران تبدیل کرده بود. هدف از این نوشتار
گزارش اوضاع اقتصادی شهر تبریز طی قرون هفتم تا نهم ق، با تکیه بر اطلاعات مندرج در سفرنامه های نگارش شده در این عصر می باشد. سفرنامه ها صرف نظر از کاستی های تحلیلی و محتوایی، به عنوان دسته ای از منابع مهم تاریخی مطرح می باشند که می توانند برای بررسی های افتصادی نیز کارآمد باشند. بدین سان پژوهش حاضر با شیوة مطالعة کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی درصدد پاسخگویی به این سوال اصلی است که: کدام شاخصه های اقتصادی تبریز در سفرنامه ها مورد تاکید قرار گرفته است؟ این نتیجة اولیه حاصل شده است که در این کتب به صنعت، بازرگانی، جمعیت و ابنیة شهر تبریز اشاره شده که می توان با بررسی وضعیت این شاخصه ها به ارزیابی اوضاع اقتصادی تبریز در قرون هفتم تا نهم ق پرداخت.
During the Abaghakhan reign, Tabriz was selected as the capital city of Ilkhans. During the reign of Ilkhans,
Jalayerian, Timurid, Aq Qoyunlu and Qara Qoyunlu, this city, although had some economic ups and downs,
was able to retain its glory. Since Tabriz was the intersection of several trade routes, it was turned into a
community center for traders and craftsmen. Relying on the available information in the written travelogues
in this era, the purpose of this study is to give a report of the economic status of Tabriz city from 7th to 9th
centuries A.H. Regardless of analytical and conceptual deficiencies, travelogues are regarded as a part
of the important historical resources which may be useful for economic investigation. This study done by
library studying and descriptive-analytical method seeks to answer the main question that what economic
indicators of Tabriz have been emphasized in travelogues. The primary results indicated that these books
deal with the industry, trading, population and finally the buildings. Therefore, by comparing these indicators,
it is possible to evaluate the economic status of Tabriz during 7th and 9th centuries.
خلاصه ماشینی:
"برای شواهد بیشتر کتاب الکامل و برخی آثار رشیدالدین فضل الله همدانی )۷١۸-۶٤۸ ق ( از دورة ایلخانی، ذیل جامع التواریخ که حوادث عصر فترت بین ایلخانان و تیموریان را دربردارد، مجمل فصیحی و ظفرنامة یزدی از دورة تیموریان بررسی گشت ؛ بنابراین پس از گذری بر قرار گرفتن تبریز به عنوان پایتخت سلسله های مختلف در قرون هفتم تا نهم ق اطلاعات به دست آمده در تقسیم بندی شاخصه های اقتصادی با عناوین صنعت و پیشه وری، بازرگانی، وضعیت مردم ، بازارها و ابنیه قرار گرفته و بررسی شده است .
١۲ صنعت و پیشه وری تبریز در مورد اقتصاد شهرها و حیات آن ها در قرون هفتم و هشتم ق اطلاعات کمی در دست است اما یافته های هنری گواه بر این واقعیت هستند که صنعتگری ایران در آن زمان ، در حد بسیار بالایی قرار داشته است .
د این متون تنها به کارخانه های پارچه بافی و نام برخی از پارچه هایی که دراین شهر بافته می شد، بسنده شده ؛ درحالیکه صنایع تبریز در آن زمان بسیار پیشرفته بود و شاهدش استفاده از صنعتگران تبریزی برای بنای سلطانیه توسط اولجایتو و کوچاندن آنان به سمرقند به فرمان تیمور است .
سیاحان بازار های تبریز را متعدد دانسته و تنها به توصیف برخی کالاهای موجود در آن پرداخته اند اما عظمت و شکوه ابنیة این شهر اسباب حیرت جهانگردانی که در قرون هفتم تا نهم ق به تبریز سفر کرده اند را فراهم آورده است ."