چکیده:
معمــاری یکی از شاخصه های مهم هنر و تمدن است که از پیش از تاریخ تاکنون مورد توجــه گروه های مختلف انسانی قرار گرفته و سعی وافر در تکامل و گسترش آن به عمل آمده اســت . در میان زیرمجموعه های معماری ، معماری مدارس و بناهای مذهبی جایگاه ویــژه ای دارد و بخش چشمگیری از بقایای معماری قدیم را شامل می شود که می توان از جنبه هــای مختلف معماری ، تاریخی ، هنــری ، مذهبی و اجتماعی آنها را مطالعه و بررسی کــرد. البته ایــن نکته به صورت عمیق تر در مطالعات مرتبط بــا شناخت معماری ایرانی و اسلامــی نیز مشاهده می شود. آنچه بیش از هر چیز دیگــر قابل توجه می نماید، آن است که کیفیت معماری مدارس سنتی ایران به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با مفاهیم معماری ایرانی و اسلامی ارتباط داشته است . نکته قابل توجه آن است که آموزش در مدارس سنتی ایران ، نوعی آموزش تلفیق شده با مفهوم مطلوبیت بوده است . هنرجو و هنرآموز همراه با آمــوزش ، بسیاری دیگر از فعالیت های مهم را نیز بر عهده می گرفتند. این نوع آموزش ، با عنــوان تعلیم همراه با تعلم یاد شده اســت . در این گونه فضاها رضایتمندی در کنار سایر امور آموزشی مدنظر بوده است . از این تعامل در معماری ایرانی با عنوان حکمت معماری اسلامی یــاد شده است . هدف از این پژوهش بررسی میــزان اهمیت فاکتورهای موثر بر رضایتمندی افراد با بازشناسی الگوی تعامل آموزش و نیازهای فیزیکی و معنوی فضاهای آموزشــی است ؛ ازاین رو، در راستای تحقق این هدف از تکنیک دلفی و نظرسنجی از ١٥ نفــر از متخصصان فضاهای آموزشی در زمینه علــوم تربیتی و معماران متخصص در این حــوزه استفاده شــده است و حاصل آن ، بیانگر این مطلب اســت که در طراحی مطلوب فضاهــای آموزشی با رویکرد آموزش اسلامی ، توجــه به فاکتورهای موثر بر رضایتمندی افراد از حضور در مدرسه مانند توجه به آسایش کالبدی ، امنیت روانی ، جذابیت محیطی ، احســاس تعلق ، انعطاف پذیری و ادراک محیطی دارای اهمیت بالایی هستند به گونه ای که در راستــای تامین رضایتمندی فضاهای آموزشــی ، توجه به عوامل موثر بر آنها ضرورت دارد.
خلاصه ماشینی:
هدف از اين پژوهش بررسي ميــزان اهميت فاکتورهاي مؤثر بر رضايتمندي افراد با بازشناسي الگوي تعامل آموزش و نيازهاي فيزيکي و معنوي فضاهاي آموزشــي است ؛ ازاين رو، در راستاي تحقق اين هدف از تکنيک دلفي و نظرسنجي از ١٥ نفــر از متخصصان فضاهاي آموزشي در زمينۀ علــوم تربيتي و معماران متخصص در اين حــوزه استفاده شــده است و حاصل آن ، بيانگر اين مطلب اســت که در طراحي مطلوب فضاهــاي آموزشي با رويکرد آموزش اسلامي ، توجــه به فاکتورهاي مؤثر بر رضايتمندي افراد از حضور در مدرسه مانند توجه به آسايش کالبدي ، امنيت رواني ، جذابيت محيطي ، احســاس تعلق ، انعطاف پذيري و ادراک محيطي داراي اهميت بالايي هستند به گونه اي که در راستــاي تأمين رضايتمندي فضاهاي آموزشــي ، توجه به عوامل مؤثر بر آنها ضرورت دارد.
به صورت کلي در طراحي و ساخت فضاي زيست ازجمله فضاي مدرسه چند مسئلۀ اصلي زير بايد در طراحي مدنظر قرار گيرد: الــف ـ نيازهــاي مادي و معنــوي : ساخت براســاس عملکرد، تنظيــم شرايط محيطي ، استحکــام بنا و فرم ها و استانداردها را مي توان وسيلــه اي براي رفع نيازهاي مادي انسان تلقــي کرد و ازسوي ديگر، توجه به ارتباطات ادراکي و احساسي با طبيعت ، کاربرد اصول زيبايي شناســي ، ايجــاد کيفيت هاي ادراکي و بصري مطلوب ماننــد وحدت ، تنوع ، توالي ، سلسله مراتــب ، نظم ، تباين ، تقارن که در تعادل روانــي ، آرامش ، شادابي ، تحرک و...