چکیده:
در طول تاریخ مبارزه با بت و بتپرستی هدف اصلی انبیا بوده است تا اینکه راه شکوفایی و رسیدن انسانها به کمال را هموار کنند. تکرار این صورت ازلی در ادوار مختلف تاریخی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. علاوهبر داستانهای قرآنی که بهعنوان نمونه زنده فرایند روانی بهصورت ناخودآگاه جمعی نشان داده شده و پیامدهای آن در قرآن و احادیث آورده شده است، رفتار انسان معاصر نیز نشاندهنده گونههای مختلف بتپرستی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی بت، بتپرستی در طول تاریخ، بتشکنی و پیامدهای آن است. روش بررسی پژوهش حاضر مطالعه متون دینی (قرآن و احادیث) با استفاده از روش هرمونوتیکی، تفسیر و تاویل آیات، احادیث و داستانهای قرآنی و تدبر در چهرههای بتشکن تاریخی ازجمله حضرت ابراهیم(ع)، حضرت موسی(ع)، حضرت عیسی(ع) و حضرت محمد(ص) است. با تحلیل هرمونوتیکی شخصیتهای تاریخی و ویژگیهای شخصیتی و مخالفتهای اقوام ایشان و با تحلیل فرایند اندیشیدن، استدلال و انگیزههای آشکار و نهان آنان، بتپرستی در بستر تاریخ معنا و مفهوم خود را پیدا خواهد کرد. پژوهشگران از مطالعه منابع موجود در متون دینی بهدنبال توصیف، تبیین، کشف علتها و انگیزههای روانی و معنوی بتسازی و بتپرستی هستند. یافتههای اولیه پژوهش حاضر نشان داد که فرضیه پژوهشگران در راستای عامل روانی و انگیزشی بتپرستی تایید شد. بدین معنا که ازلحاظ صورت ازلی، نوع انسان آمادگی بتسازی و بتپرستی را دارد و انگیزههای روانی انسان نوع و کیفیت ایجاد طرحواره بت و بتپرستی را تسهیل میکند. از بررسی پیشینه مطالعاتی و متون دینی مشخص شد که بتپرستی میتواند به صور گوناگون در جوامع مختلف خود را نشان دهد؛ به این معنا که بتپرستی خود یک صورت ازلی جمعی است که درصورت مساعدبودن شرایط (فراهمشدن انگیزههای لازم و بروز نیازهای افراد) خود را نشان خواهد داد. ازآنجاکه بتپرستی میتواند مانع بزرگ رشد و بالندگی روانی و معنوی انسان شود؛ بنابراین، ادیان مختلف به مبارزه با آن برخاستهاند تا مسیر حرکت روان به بینهایت مطلق و رسیدن به راه حق و شکوفایی معنوی آن را هموار کنند. در اصل مقاله درمورد روشهای گوناگون اندازهگیری میزان تمایل افراد به بتپرستی و راههای پیشگیری و درمان این سرطان مهلک روانی و معنوی به تفصیل آورده شده است.
خلاصه ماشینی:
علاوهبر داستانهای قرآنی که بهعنوان نمونۀ زندۀ فرایند روانی بهصورت ناخودآگاه جمعی نشان داده شده و پیامدهای آن در قرآن و احادیث آورده شده است، رفتار انسان معاصر نیز نشاندهندۀ گونههای مختلف بتپرستی است.
انسانها ازنظر روانی آمادگی آرکُتایپی دارند که نیروهای مورد تصور خودشان را بهصورت مجسم و عینی بررسی کنند، نیز آمادگی دارند که در انتساب قدرت به این اشباح و تصاویر که براثر فعالیتهای روان ناخودآگاه و نیمهآگاه ایجاد شده است اهمیت قائل شوند؛ علاوهبراین، رشد روان ناخودآگاه در برخی مواقع دچار انحراف و آسیب میشود که از سرعت حرکت روانی و سیالی و پیوستگی کاسته شده و در این صورت dinger, E انسانها آمادگی بیشتری برای بتسازی و بتپرستی پیدا میکنند.
دقیقاً مثل طرحوارههای ناکارآمد که براثر برآوردهنشدن یک یا چند نیاز اساسی در دوران کودکی شکل میگیرند و حوزههای شناختی، هیجانی، رفتاری و معنوی فرد را تحت تأثیر قرار میدهند و از آزادی انسان برای مواجهة مستقیم با طبیعت میکاهند، بتها نیز براثر برآوردهنشدن یک یا چند نیاز اساسی در دوران تحول ایجاد میشوند و خلأ نیازهای عاطفی را بهصورت کاذب پر میکنند و موجب تحریفات شناختی، انتظارات افراد، مشکلات عاطفیـرفتاری و عدم کارآیی انسان میشوند و بالاتر از همه، معنویت و ارتباط او را با وجود باریتعالی خدشهدار میکنند (لندین، 1 2015).
براي مثال، فردی که در دوران کودکی قدرت لازم برای ابراز وجود روانی خود را در خانواده نداشته است احتمال دارد که براثر محرومیت از بروز این احساس دچار آسیب شده و به منابع قدرت واکنش متفاوت از افراد عادی نشان دهد.