چکیده:
سیاست خصوصیسازی در دهههای اخیر بهطور چشمگیری توسط کشورهای توسعهیافته و کشورهای در حال توسعه پیگیری و اجرا شده است.موفقیتهای متعاقب اجرای این سیاست در کشورهای توسعهیافته، فروپاشی سیستمهای اقتصادی کاملا متمرکز و دولتی و همچنین سیاستهای سازمانهای اقتصادی بین المللی از قبیل صندوق بین المللی پول و بانک جهانی موجب شده است تا این سیاست به عنوان یکی از برنامههای اساسی اصلاح ساختار اقتصادی در اکثر کشورهای جهان و مخصوصا کشورهای در حال توسعه بهطور جدی پیگیری و اجرا شود.اگرچه نتایج اجرای این سیاست در بیشتر کشورهای توسعهیافته با موفقیت همراه بود، در کشورهای در حال توسعه نتایج خصوصیسازی کاملا مشخص نبوده است و در برخی موارد ابهامات زیادی در مورد موفقیتآمیز بودن اجرای این سیاست در این قبیل کشورها وجود دارد.در ایران خصوصیسازی از اواخر دهه 1360 مورد توجه دستاندکاران اقتصادی کشور قرار گرفت و در برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور پیگیری شد.در این تحقیق ابتدا مباحث مربوط به خصوصیسازی شرکتهای دولتی در ایران بررسی و در ادامه با استفاده از یک مدل رشد، کارایی سرمایهگذاریهای انجام شده توسط بخشهای دولتی و خصوصی در دوره 1350-1380 مقایسه میشود.معیار مورد استفاده برای کارایی در این قسمت، بهرهوری نهایی سرمایه در دو بخش خصوصی و دولتی است که چنانچه ثابت شود کارایی سرمایهگذاریهای انجام شده توسط بخش خصوصی از کارایی سرمایهگذاریهای انجام شده توسط بخش دولتی بیشتر است.میتوان نتیجه گرفت که اجرای سیاست خصوصیسازی، از طریق افزایش کارایی سرمایهگذاریهای انجام شده در کل کشور موجب تسریع رشد اقتصادی در کشور میشود.در غیر این صورت، ابتدا باید با شناسایی موانع فعالیت کارامد بخش خصوصی، زمینههای لازم جهت بهبود عملکرد و افزایش کارایی سرمایهگذاریهای بخش خصوصی را فراهم، و با استفاده از تجربه کشورهای موفق، نسبت به خصوصیسازی و واگذاری فعالیتهای اقتصادی دولت به بخش خصوصی اقدام کرد.نتایج این پژوهش نشان میدهد کهه در دوره مورد بررسی، بهرهوری نهایی سرمایه در دو بخش دولتی و خصوصی از انجام اصلاحات ساختاری در عرصههای اقتصادی کشور و رفع موانع سرمایهگذاری بخش خصوصی، اجرای سیاست خصوصیسازی و واگذاری فعالیتهای اقتصادی دولت به بخش غیردولتی، نتایج مورد انتظار از اجرای این سیاست را محقق نکرده و موجب تسریع رشد اقتصادی در کشور نمیشود.
Developed and Developing countries have remarkably pursued privatization policies during recent decades. The successes followed by performing this policy in developing countries، the collapse of totally concentrated and governmental economic systems and the polices of international economic agential program of economic structure reforms. Although the results of performing this policy have been successful in most developed countries، the results of privatization in developing countries are not fully vivid and in some cases، there are many ambiguities regarding the success of this policy in such countries. Economic policy makers in Iran have began to pay attention to privatization in early 1980s and it was considered and followed in Irans social، economic and cultural plans. This research paper firstly tries to survey issues related to privatization in Irans governmental companies. Next، it compares the efficiency of investments made by private and governmental sectors within 1971-2001 by means of a growth model. The criterion for efficiency is final productivity of capital in both private and governmental sectors. Accordingly، if it is proved that the efficiency of private investments is more than that of governmental sector، one could conclude that performing privatization policy will accelerate economic growth in Iran through increasing the efficiency of investments in the whole country. Otherwise، the obstacles of private sectors efficient activity should be identified in order to pave the way for improving performance and increasing efficiency of private investments. Furthermore، the experiences of successful countries should also be used for privatization and transferring Governments economic activities to private sector. The findings of the paper show that statistically there is no significant difference between the final productivity of capital in private and governmental sectors during the surveyed period. This، in turn، signifies that performing privatization policy and transferring the Governments economic activities to the nongovernmental sector without making structural reforms in Irans economic areas and eliminating the obstacles in the way of private in vestments can not finalize the expectations of this policy and it will not lead to acceleration of Irans economic growth.
خلاصه ماشینی:
"موضوعی که همواره در اقتصاد ایران مطرح بوده و به عنوان یکی از ضرورتهای خصوصیسازی از آن یاد میشود، آن است که شرکتهای دولتی که از منابع بودجه عمومی دولت استفاده مینمایند و همچنین سرمایهگذاریهایی که دولت در طرحها و پروژههای مختلف صرف میکند، نسبت به سرمایهگذاریهای انجام شده توسط بخش خصوصی، کارایی پایینتری دارند و بخش خصوصی به دلیل داشتن انگیزه کسب سود در مقایسه با بخش دولتی موفقتر عمل مینماید.
متغیرهای موجود در معادله حاصل از مدل برآورد شده عبارتند از: رشد سرانه PDG htworG PDG lanosreP GGP نسبت سرمایهگذاریهای بخش خصوصی به PDG PDtnemtsevnI etavirP P نسبت سرمایهگذاریهای بخش دولتی به PDG tnemtsevnI cilbuP S درصد افراد باسواد به کل جمعیت کشور etaR erutaretiL tiL نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت کشور talupop/ecroF robaL POP/L نسبت درآمد حاصل از صادرات نفتخام به PDG PDtropxE liO xEliO رشد جمعیت htworG noitalupoP GPOP همانطور که نتایج معادله برآورد شده نشان میدهد(جدول 1 پیوست)، در اولین مدل به جای A که معرف پیشرفت فناوری است، با استفاده از اطلاعات مدلهای رشد درونزا، از نسبت افراد باسواد به کل جمعیت کشور استفاده شده است.
همچنین به دلیل شروع تعدیلهای اقتصادی در دهه 80، عملکرد بخش دولتی در رشد اقتصادی مهمتر جلوه نموده است، 1 همانطور که ملاحظه میشود در تحلیل نقش سرمایهگذاریهای انجام شده توسط بخشهای دولتی و خصوصی در کشورهای در حال توسعه، اختلاف دیدگاه وجود دارد و شاید بتوان گفت تحلیلهای مذکور بنابر موقعیت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشورها با یکدیگر متفاوت است و به عبارت دیگر در کشورهایی که ساختارهای اقتصادی آنها مناسبتر است، وضعیت مشابه با کشورهای پیشرفته را میتوان انتظار داشت."