چکیده:
مسأله صفات خداوند و کیفیت اتصاف ذات اقدس ربوبی به اوصاف کمالیه، و ارتباط آن
با توحید حقیقی و خالص پروردگار از اساسیترین مسایل معرفتی در حوزه مبدأ شناسی است
که از دیر باز مورد توجه فرقههای مختلف اسلامی قرار گرفته.و بویژه در مکتب اهل
بیت(ع)به آن توجه خاص مبذول شده و روایات متعددی نیز از ائمه معصومین(ع)در این
موضوع صادر شده است، و در این راستا نظریههای گوناگونی از سوی متکلمین و فلاسفه و
عرفاء و سایر اندیشمندان اسلامی به منصه ظهور و بروز رسیده است، در این مقاله سعی
شده است تا با مروری بر آراء و نظریات اندیشمندان اسلامی و خصوصا اندیشههای
ارزشمند حکیم فرزانه و عارف واصل مرحوم قاضی سعید قمی(ره)-شارح کتاب شریف
توحیدتألیف ابی جعفر محمد بن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه قمی معروف به شیخ
صدوق که بر گرفته از روایات معصومین(ع)میباشد-به درک صحیحی از این مسأله نایل
شویم.ان شاء الله.
خلاصه ماشینی:
"نتیجه با عنایت به مباحث گذشته آشکار میشود که مطابق مذهب عرفای اسلامی و نیز مرحوم قاضی سعید قمی(ره)که بر گرفته از تعلیمات مکتب اهل بیت(ع)است،هر دو نظریه"زیادت صفات بر ذات" و نیز"عینیت ذات با صفات الهی"که مختار برخی متکلمین و فلاسفه اسلامی است از وجاهت کافی برخوردار نبوده و از توحید ناب و خالص به دور است،بلکه اساسا توصیف خداوند به هر نوع صفت و نعتی خواه آن وصف زاید و یا عین ذات باشد مغایر با توحید حقیقی و خالص حضرت حق جل وعلا است، چرا که توصیف ذات الهی به اوصاف و نعوت کمالیه مستلزم تحدید و تعین ذات ربوبی است در حالی که مقام ذات مقامی بس رفیع و شامخ است که از هر گونه تعین وصفی مبرا و منزه است،از این رو است که در روایات اسلامی آمده است:"و کمال التوحید نفی الصفات عنه"و نیز آمده است:"و نظام التوحید فی نفی الصفات عنه"،از سوی دیگر حقیقت اوصافی که خداوند متعال خود را به آنها ستوده است همگی به نفی اضداد و مقابلات آنها از ذات الهی باز میگردند و نه به اثبات نوعی مفاهیم ثبوتی،از این رو است که به موجب فرمایش امام صادق(ع)که فرمود:"کل هذه صفات اقرار لا صفات احاطه"باید صرفا به آن چه که خداوند خود را به آن ستوده است اقرار و اذعان نمود و از هر حمل هر نوع وصف و معنای ثبوتی بر ذات الهی احتراز نمود،چرا که عقول و ادراک مخلوقین از احاطه بر آن ذات لا یتناهی عاجز و نا توان است."