چکیده:
وقت شرعی نماز جمعه به معنای دو رکعت نماز از دو ناحیه ابتدا و انتها ی وقت نیازمند
بررسی است. در مقدمه به علت اهم ی ت چگونگی تعبی ر از نماز جمعه در رو ای ت ها ،
تعبیرهای گوناگون بررسی و نتیجهگیری شده و استعمال صلاة الظهر بر ای نماز جمعه،
مورد تردید است. در بدنه اصلی مقاله، دو بخش ابتد ای وقت نماز جمعه و انتها ی آن،
جداگانه پیگیری و به واسطه اجماع و روایت های گوناگون، اثبات شده است که اول
وقت نماز جمعه زوال خورشید است. در بحث انتهای وقت نماز جمعه نی ز، بعد از بی ان
شش نظر – به میزان زمان خطبه ها و نماز جمعه، یک ساعت بعد از زوال، رسیدن سایه به
اندازه جسم سایهدار، امتداد به میزان وقت ظهر، رسیدن سایه به دو قدم و تضییق مطلق – و
بررسی جداگانه ادله هریک از اقوال، قول به تضییق عرفی وقت نماز جمعه به علت وجود
روایت های گوناگون دال بر تضییق و نبود شاهد واضحی بر ه یچ ی ک از تض ییقات بی ان
شده، ترجیح داده شده است.
خلاصه ماشینی:
"دسته چهارم نیز مواردی که از فعل حضرت خبر میدهد؛ چون مسلم است که امام امام جمعه نبودهاند تا آغاز نماز جمعه در اختیار وی باشد، حتی در روایت زراره که بیان خواهد شد، حضرت با وجود تحریض اصحاب بر نماز جمعه خود را مورد نظر انجام نماز جمعه نمیدانستهاند، فقط درباره نماز ظهر در روز جمعه است و اینکه در روز جمعه هنگام زوال- مانند روزهای دیگر- انجام نوافل و تأخیر نماز به میزان انجام این نوافل از ابتدای وقت مستحب نیست.
دسته چهارم نیز مواردی که از فعل حضرت خبر میدهد؛ چون مسلم است که امام امام جمعه نبودهاند تا آغاز نماز جمعه در اختیار وی باشد، حتی در روایت زراره که بیان خواهد شد، حضرت با وجود تحریض اصحاب بر نماز جمعه خود را مورد نظر انجام نماز جمعه نمیدانستهاند، فقط درباره نماز ظهر در روز جمعه است و اینکه در روز جمعه هنگام زوال- مانند روزهای دیگر- انجام نوافل و تأخیر نماز به میزان انجام این نوافل از ابتدای وقت مستحب نیست.
استدلال محقق خویی: آنچه در کلام محقق خویی عجیب است، منحصردانستن روایتهای دال بر تضییق در روایتهایی است که وقت نماز جمعه را وقت زوال بیان کرده و در توجیه این روایتها کوشیده است؛ در حالی که در بررسی ادله تضییق بیان شد، چهار دسته روایتها میتوانند بیانکننده تضییق باشند که فقط دسته سوم، روایتهای مورد اشاره محقق خویی است که استدلال به آنها برای اثبات تضییق به نظر ناتمام است اما ظهور دسته دوم که یا وقت نماز جمعه را مضیق بیان کرده است یا فعل پیامبر اکرم را نیز در اینباره نقل میکند، به هیچوجه قابل انکار نیست؛ در نتیجه مقدمه اول استدلال محقق خویی ناتمام است و نمیتوان به ادله بدلیت و تقیید آن به قدر متیقن تمسک کرد."