خلاصه ماشینی:
"بنابراین، پژوهشگر پیش از ورود به میدان فقه الحدیث و تحقیق در مضمون و محتوای احادیث اسلامی باید استناد آنها را به خاندان رسول گرامی اسلام اثبات نماید و برای تأمین این هدف، باید دارای معلومات و ویژگیهای زیر باشد: علم رجال علم رجال، دانشی است که در آن، شناخت راویان حدیث و ویژگیهای آنان که در قبول یا رد حدیث موءثر است، مورد بحث و بررسی قرار میگیرد و آشنایی با آن برای پژوهشگر، ضروری است.
البته راه سومی وجود دارد و آن ارزشیابی این گونه احادیث است، که باید گفت: نه تنها این گونه احادیث، بلکه احادیثی که از صحت سند برخوردارند نیز نیاز به ارزیابی دارند؛ زیرا اشاره کردیم که صحت سند، دلیل قطعیت صدور نیست.
(6) دراینجا نیز این سوءال مطرح است که: سخن برخلاف عقل را قطعا نمیتوان به پیامبر اسلام و اهل بیت او نسبت داد؛ اما آیا میتوان گفت: هر سخنی که موافق عقل و فطرت است، از آنان صادر شده است؟ دراینجا نیز پاسخ منفی است؛ اما میتوان گفت که هماهنگی با فطرت وعقل، قرینهای است بر صحت انتساب که در کنار قرائن دیگر میتواند برای پژوهشگر، موجب ظن و یا اطمینان به صدور گردد.
(15) بیشک، پژوهشگری که علاوه بر دانش رجال و درایه و تخصص در ارزشیابی متن حدیث، از نور بصیرت برخوردار باشد، بهتر میتواند به حقیقت اسلام ناب از طریق قرآن و حدیث دست یابد، اما باید توجه داشت که این به معنای عصمت و مصونیت او از خطا نیست؛ بلکه هرچه تخصص پژوهشگر بیشتر و بصیرت او افزونتر باشد، از میزان خطای او کاسته میگردد."