چکیده:
سبک شناسی، یکی از موضوعات ادبی است که در سدة أخیر، توجه ویژهای از طرف ادبیان و سخنوران به آن شده است. سبک ادبی، از اندیشة هر فرد سرچشمه میگیرد که بیان کنندة نگرش و بینش آن فرد به واقعیتهای پیرامونش است. نوع الفاظ، ترکیبات و جمله بندی و طرز تعبیر معانی، مهم ترین عوامل در چگونگی سبک ادبی است. در این میان از جمله متونی که شایستگی و ارزش بررسی و تجزیه و تحلیل دارد، متون دینی بویژه ادعیهها و شروح آنها است، دعای صباح امیرمؤمنان علی (ع) یکی از متون دینی است که توجه بسیاری از علمای شیعه را به خود جلب نمود و شروح بسیاری برای آن نوشته شد. یکی از بهترین شروح آن که به دلیل جلوه-های ادبی، بلاغی و عرفانی از جایگاه والایی برخوردار است، شرح دعای صباح أثر آقا نجفی قوچانی می باشد. نوشتار حاضر بر آن است، تا عناصر سبکی شرح دعای صباح آقا نجفی در سه سطح زبانی( آوایی، واژگانی و نحوی)، ادبی(صنایع بدیعی و بیانی) و فکری و میزان انسجام این سطوح با همدیگر به روشی توصیفی ـ تحلیلی در سایه سبک شناختی تجزیه و تحلیل شود، تا به واسطهی این عوامل، شناخت هر چه بهتر و دقیقتری از این شرح به دست آمده و زیباییها و ارزشهای ادبی آن تبیین گردد.
خلاصه ماشینی:
شرح دعای صباح، آقا نجفی قوچانی، سبک شناسی، سطحهای زبانی، ادبی و فکری مقدمه از موضوعاتی که در حوزة ادبی، به عنوان ابزاری برای سنجش ارزش آثار ادبی مورد مطالعه قرار میگیرد، تبین و بررسی ویژگیها و صفات سبکی و به دیگر سخن سبکشناسی میباشد؛ دانش سبکشناسی، بستری فراهم میسازد تا بتوان با تکیة بر خصایل زبانی اثر و توانایی و قدرت ادبی نگارندة آن، میزان تأثیرگذاری وی بر مخاطب را مورد ارزیابی قرار داد.
3ـ روش پژوهش روش پژوهش در این مقاله، توصیفی ـ تحلیلی است و بر اساس استناد به شرح دعای صباح اثر آقا نجفی قوچانی و استدلال و استخراج شواهد از آن صورت گرفته است؛ همچنین برای بررسی سبک شرح دعای صباح از شیوۀ سبکشناسی نویسندگان و ناقدان معاصر بهره گرفته شده است، در این شیوه، به تحلیل متن از طریق سطوح سهگانۀ زبانی، فکری و ادبی پرداخته میشود تا با تجزیۀ متن به اجزای کوچکتر، به شناختی بهتر و دقیقتر از متن دست یابیم.
د: واژه شناسی دانش لغت یا واژه شناسی یکی از دانشهایی است که در فهم متون دینی نقش بنیادین دارد، آقا نجفی نیز به این امر مهم توجه داشته است؛ بنابراین برای بازشناسی الفاظ دعای صباح و تعیین حدود معانی آن از علم لغت یاری میگیرد و تقریبا در ذیل بیشتر فرازهایی از دعای صباح واژگان آن را بررسی میکند و معنای محصلی از آنها به دست میدهد.
در ذیل به چند نمونه از واژه شناسی آقا نجفی در شرح دعای صباح اشاره میشود: ـ «منن جمع منت به معنی نعمت است، و اسم منان مشتق از این است، یعنی کثیر العطاء نه آنکه به معنی منت گزارنده بر عباد است» (قوچانی، همان: 33).