چکیده:
اسکندرنامه نظامی از نظر آیین و آداب و رسوم مختلف دارای اهمّیّت فراوانی است. در این مقاله به بررسی یکی از مهمّترین آیینهای رایج آن روزگار یعنی آیین جشن و سرور پرداخته شده است. نظامی در شرفنامه در برخی مواقع در قالب سیر داستان، روایتی از آداب و رسوم مربوط به جشن و سرور و پایکوبی ایرانیان آن دوران و گاه سایر بلاد را با بیانی لطیف ارائه میکند. در اقبالنامه بیشتر سخنان حکیمانه که بین اسکندر و سایر حکیمان چون سقراط، و ارسطو گفته میشود، به گنج و گوهر ناب تشبیه شده و صورت مجسّمی از جشن و شادی نیست. نظامی تنها در مواردی نادر به صورت اجمالی به مواردی از شادی و جشن اشاره دارد.
خلاصه ماشینی:
همه روم از آن سرو نو خاستهچنان دادگر شد که هر مرز و بوم؛ ؛ به ریحان و سرسبزی آراستهزدی داستان کای خوشا مرز روم (همان:93-92) 3- جشن و میهمانیهای روزانه نظامی در داستانهای متعدّدی چون «تظلّم مصریان از زنگیان پیش اسکندر» و «خراج خواستن دارا از اسکندر» بیان میکند که اسکندر در هر زمان که به لشکرکشی یا امور کشوری مشغول نبوده چون شاهان گذشته در سرای خود مجالس مهمانی و جشن و شادی برگزار کرده و به شادی و میگساری مشغول میشد.
سکندر به آیین شاهان پیشگهی باده میخورد بر یاد کی؛ ؛ برآراست بزمی در ایوان خویشگهی گنج میریخت بر باد می (همان:95) 4- شادی و سرور حاصل از بهدست آوردن غنایم نظامی در برخی داستانهای شرفنامه چون داستان «تظلّم مصریان از زنگیان پیش اسکندر»، «نشستن اسکندر به جای دارا»، «بازگشتن اسکندر از جنگ زنگ با فیروزی» و «رهایی یافتن نوشابه» به سنّت دیگری از سنّتهای گذشته اشاره میدارد که پس از پایان یافتن جنگ و پیروزی، اموال و غنایم بهدست آمده را در یک جا جمع کرده، سپس این غنایم را با مهر پادشاه مهر و موم میکردند.
ز رود خوش و باده خوشگوارسران سپه را که بردند رنج؛ ؛ درآمد به بخشش چو ابر بهاربه خروارها داد دیبا و گنج (همان:481) 5- شادی پس از پیروزی در جنگ نظامی به طور مختصر در سه داستان «سگالش نمودن اسکندر بر جنگ دارا»، «رفتن اسکندر به کوه البرز» و «رهایی یافتن نوشابه» اشاره میکند که اسکندر پس از چیرگی بر دشمنان به آسایش رسیده و بساط بزم و می میگستراند و با زیبارویان و لشکریانش به میمنت پیروزیشان به خوشگذرانی و گوش کردن موسیقی و آواز و رقص و پایکوبی میپرداخت و این مجلس جشن از هنگام صبح تا هنگام خواب بر پا بود.