چکیده:
کوچرو ما بقی نیمه کوچرو بودهاند.بطور کلی مدت توقف عشایر در محدودههای ییلاق و قشلاق به میزان علوفه در هر منطقه بستگی داشته و مدت فوق از 3 تا 9 ماه متغیر بوده است.93/9 درصد خانوارهای نمونه عشایری منطقه از ییلاق به قشلاق و 88/9 درصد از قشلاق به ییلاق کوچ داشتهاند.خانوارهای نمونه عشایری به ترتیب 4/5 و 5 درصد دامهای خود را از ییلاق به قشلاق و از قشلاق به ییلاق با وسیله نقلیه موتوری حمل میکردند.علاوه بر این حفظ نظام عشایری متناسب با پیشرفتهای امروزی ضروری به نظر میرسد و هرگونه برنامهریزی در جهت حمایت از این قشر باید متکی به دستآوردهای علمی باشد.کوچندگی به دنبال دام و مراتع از گذشتههای دور یکی از شیوههای معیشت در سرزمین ایران بوده است.گرچه این شیوه زندگی در دورههای مختلف دستخوش تغییراتی شده،اما شدت و ضعف آن صرفنظر از رابطه مستقیم با دام و مرتع،منشاء سیاسی و امنیتی نیز داشته است.این مسأله گاهی نیز متأثر از برنامههای غیر هماهنگ توسعه و عمران روستاها و شهرها بویژه عدم برخورداری از امکانات زیربنایی و اجتماعی و اقتصادی بوده است. بنابراین بررسی ساختار اجتماعی و فرهنگی عشایر حائز اهمیت است.نتایج تحقیق فوق نشان میدهد که نسبت جنسی در خانوارهای عشایر در مقایسه با شاخصهای جمعیت شهری و روستایی بالاتر است.میانه سنی در جمعیت خانوارهای نمونه عشایر حدود 15/5 سال است که بسیار کمتر از شاخص مشابه ملی است.نسبت باسوادی در خانوارهای عشایر بسیار کمتر از خانوارهای شهری و روستایی است.نرخ مهاجرت در خانوارهای مورد مطالعه 9/6 درصد بوده که 43/8 درصد آن مربوط به مهاجرت موقت و 56/2 درصد مربوط به مهاجرت دائم بوده است.38 درصد اینگونه افراد با انگیزه کار و درآمد بیشتر،46 درصد به دلیل ازدواج،9/6 درصد برای تحصیل و 6/4 درصد به انگیزههای مختلف خانوارهای خود را ترک نمودهاند.از نظر کوچ،75/5 درصد خانوارهای نمونه عشایری منطقه تمام
خلاصه ماشینی:
"بنابراین کوچ یک نیاز،در جهت تداوم زندگی عشایری و عامل بقای ایل و طایفه سات و لذا عشایر به منظور افزایش میزان بهرهبرداری از مراتع موجود به کوچ میپردازند و این امر گریزناپذیر است زیرا منابع گیاهی و مراتع منطقه به تنهایی غذای دامها را تأمین نمیکند و از طرف دیگر سرما زودرس مراتع تابستانی و عدم مقاومت دام در مقابل آن،عشایر را به طرف مراتع قشلاقی و زمستانی سوق میدهد و همچنین به منظور فرار از گرمای مناطق دشت و مراتع قشلاقی در تابستان دامداران منطقه به طرف نقاط کوهستانی و ییلاقی کوچ میکنند.
جدول 5 توزیع خانوارهای نمونه عشایری برحسب مدت کوچ به تفکیک نوع کوچ (واحد:درصد) (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ:دادههای بررسی از نظر مدت استقرار 75/3 درصد خانوارهای نمونه عشایری در دوره ییلاق بین 6 تا 9 ماه در کانهای ییلاق استقرار داشتهاند و 94/6 درصد خانوارهای عشایری در دوره قشلاق بین 3 تا 6 ماه در مکانهای قشلاقی توقف داشتهاند و بطور کلی مدت توقف عشایر در محدودههای ییلاقی و قشلاق به میزان علوفه در هر منطقه بستگی دارد (شکل 3).
جدول 6 نحوه کوچ خانوارهای نمونه عشایر خراسان به تفکیک دوره کوچ (واحد:درصد) (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ:دادههای بررسی ذکر این نکته نیز ضروری است که با انجام کوچ ماشینی مدت زمان کوچ سنتی که متجاوز از یک ماه است به چند روز تقلیل مییابد و این کاهش مدت کوچ اگر در زمان مناسب انجام نشود موجب چرای زودرس مراتع میگردد و فرصت برای تجدید حیات گیاهان مرتعی از دست میرود(11 و 51)."