خلاصه ماشینی:
نویسنده محترم، در شماره دوم مجلّه علوم حدیث2، دفاع از حدیث را برای مقابله با چند نادرست، هدف خویش قرارداد: 1ـ مسکوت گذاشتن احادیث، در عرصه های مختلف علمی 2ـ اصل قرارندادن احادیث و نگرش تبعی به آنها 3ـ تحمیل تفسیر بر روایات 4ـ پذیرش مطلق احادیث 5ـ نگرش تک سویی، جزئی و مُثله ای به روایات 6ـ طرد سریع احادیث این اصول، بسیار متقن و قابل دفاع اند؛ امّا به نظر می رسد برخی دفاعها نیز به کنار گذاردن همین اصول، منتهی خواهدگشت؛ به این ترتیب که: مطلق احادیث، پذیرفته می شود و آرا و سلیقه ها و فرهنگهای شکل گرفته مسلمانان، بر روایات تحمیل می گردد، و نیز با نگرش جزئی و مُثله ای با حدیث بر خورد می شود، و حدیثْ در کنار هم سلکان ____________________________________________ 1.
شیخ حرّ عاملی فرموده است: عقل در کلام دانشمندان و حکما، به معانی گوناگونی استعمال می شود و تتبّع و جستجو نشان می دهد که در احادیث و روایات، به سه معنی استعمال شده: 1ـ نیروی درک خیر و شر و تمیز میان آنها، و این مناط و ملاک تکلیف است.
حاصل سخن حاصل سخن ما، پس از ذکر مقدّمات پنجگانه، این است که صرف نظر از بحث اعتبار سند این احادیث، تسرّع در پذیرش دلالت آنها وجهی ندارد؛ زیرا با توجّه به اینکه دلالت حدیث در امور تکوینی، زمانی پذیرفته است که قطعی باشد، و از سوی دیگر، عقل در احادیث به معنای گونه گون آمده و عالمان دینی در معنای «نقصان عقل» احتمالات متعدّدی را مطرح کرده اند، و در احادیث دیگری عقل زنان پذیرفته شده، چگونه می توان مطلبی واضح و روشن از این احادیث استفاده کرد؟ به تعبیر دیگر، تعدّد معانی عقل در روایات، و تفسیرهای مختلف از نقصان عقل، نه تنها ظهوری برای این احادیثْ باقی نمی گذارد، بلکه آنها را مجمل نیز می کند.