چکیده:
از منابع مهم در بررسی و استنباط عناصر نظام تربیتی اسلام، دعاهای مأثور از
پیشوایان دین، به ویژه، دعاهای گران سنگ امام سجاد(ع) است. در این نوشتار اهداف،
مبانی، اصول و روشهای تربیتی در صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا به
بررسی و تعریف مفاهیمی چون ‹‹نظام تربیتی›› ‹‹اهداف››، ‹‹مبانی››، ‹‹اصول›› و
‹‹روشهای تربیت›› پرداخته و ارتباط بین این مفاهیم را روشن ساختهایم. با توجه به
ارتباط منطقی بین این عناصر، به استنباط نظریههای راهنمای عمل از دیدگاه صحیفه
پرداخته و مقاله را با بررسی سه هدف، سه مبنا، سه اصل و دوازده روش تربیتی سامان
بخشیدهایم.
The prayers that have been cited from the religious leaders، especially، Sahifat al-Sajjadiyya، is one of the important sources for discussing the Islamic system of education. in this article، the aims، the foundations، the principles، and the methods of education is discussed from the viewpoint of Sahifa. At first the meaning and the relationship between the mentioned concepts are explained. Then based on the rational analysis، the practical viewpoints of Sahifa concerning education has been deduced by mentioning three aims، three foundation and three principles and twelve methods.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین باید حمد و سپاس را به متربی شناساند و او را نسبت به این شیوة تربیتی آشنا ساخت، زیرا اگر این شناسایی صورت نپذیرد، متربی از همه نعمتها بهرهمند شده، استفاده خواهد برد و در کمال غفلت به شکرگزاری نخواهد پرداخت و بدین ترتیب از مرز انسانیت به فرو دست غلتیده، به عالم حیوانیت روی میآورد: «الحمد لله الذی لوحبس عن عباده معرفة حمده علی ما ابلاهم من مننه المتتابعة و اسبغ علیهم من نعمه المتظاهرة لتصرفوافی مننه فلم یحمدوه و توسعوا فی رزقه فلم یشکروه ولوکانوا کذلک لخرجوا من حدود الانسانیة الی حد اللبهیمیة فکانوا کما وصف فی محکم کتابه ان هم الا کالانعام بل هم اضل سبیلا» (دعای اول/8)؛ سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسگزاری خود بر نعمتهای پی در پیی که به ایشان داده و بخششهای پیوستهای که برای آنها تمام گردانیده، باز میداشت؛ هر آینه نعمتهایش را صرف نموده، او را سپاس نمیگزاردند و در روزیای که عطا فرموده گشایشی مییافتند [اما] شکرش را به جا ن میآوردند.
الهام شکر از جانب خدا نشانگر این حقیقت است که انسان فطرتا باید شاکر او باشد و این شکر عملی و ابراز نعمتها و تواناییهای خدادادی و بهرهمندی از آنها انسان را به عزتی الهی میرساند و به او شرافت و بزرگی میبخشد و آنکه کفران نعمت کند و تواناییهای خویش را پاس ندارد و بپوشاند، به آن چنان حقارت نفسی میرسد که خود را نیازمند دیگران دانسته و عزت و شرافت خویش را بر باد میدهد؛ بدین جهت حضرت(ع) در فرازهای متعددی از صحیفه4 از خداوند میخواهد که او را نزد خلق بزرگ و عزیز کند و نزد خدا کوچک و نیازمند: «وذللنی بین یدیک و اعزنی عندخلقک» (دعای47/ 118)."