چکیده:
برخی از دانشمندان شیعه بر این باورند که ابن ابی عمیر جز از راویان ثقه نقلیث نمیکند؛ بنابراین در صورتی که واسطه را در زنجیره روایات حذفنموده، روایت را به شکل مرسل بیاورد، حکایت از وثاقت او دارد؛ بر این اساسبسیاری از محققان شیعی، مراسیل ابن ابن عمیر را همانند مسانید وی معتبراشتهاند. برخی نیز حجیت مراسیل وی را انکار نموده و به عدم تسویه مراسیل اوبا مسانیدش قائل شدهاند. این مقاله تلاشی است برای شناسایی جایگاه محمد بنابن عمیر نزد رجال شناسان شیعه و نیز بررسی حجیت و اعتبار مراسیل وی. از اینوی، ضمن بیان اقوال و آراء گوناگون طرفداران و منکران حجیت مراسیل، بهموارد نقض قاعده «تسویه» و پاسخهای آن نیز پرداخته شدهاست.
خلاصه ماشینی:
محقق اردبیلی در شرح حال محمد بن ابی عمیر، همان عبارات نجاشی را آورده،پس به مجموعه روایات وی در کتب حدیثی اشاره نموده و در پایان نیز چنین افزوده است: نظر به این که وی از امام صادق(ع) فراوان روایت کردهاست.
در علم درایه حدیث مرسل را حداقل دو گونه عام و خاص تعریف کردهاند: شهیدانی، مرسل را این گونه تعریف نمودهاست: مرسل، روایتی است که شخص آن را از معصوم نقل کند، در حالی که او را درکنکرده است، خواه تابعی باشد یا غیر تابعی و خواه صغیر باشد یا کبیر و همینطور؛ ه یک نفر از زنجیره سند افتاده باشد یا بیشتر و چه بدون واسطه روایت نماید،مثل اینکه تابعی بگوید: «قال رسول الله(ص)» یا با واسطه روایت کند؛ لکن واسطها فراموش نموده و تصریح به این معنا کرده یا واسطه را با آگاهی و علم خود حذفنموده و یا به طور مبهم ذکر کردهباشد؛ مثل این که بگوید: «عن رجلٍ یا بعضاصحابنا» و یا مانند آن(الدرایة فی علم مصطلح الحدیث، ص47 و اصول الحدیث واحکامه، ص95).
از این سخن شیخ طوسی روشن میشود که در صورت مقایسه راوی مُسنِد و مُرسِل،وضعیت مُرسِل در نظر گرفته میشود، اگر از جمله راویانی است که جز از موثقان به طورارسال نقل روایت نمیکند، خبر مُسنَد راوی مُسنِد بر خبر مُرسَل راوی مُرسِل ترجیحاده نمیشود؛ بلکه بهطور یکسان به آنها نگریسته میشود؛ به همین رو علمای شیعهمیان آنچه را که محمد بن ابی عمیر و صفوان و بزنطی و دیگر ثقات به طور مُرسَل روایتمیکنند و مسانید دیگران فرقی نمیگذارند و به مراسیل آنان همسان مسانید دیگرانعمل میکنند.