چکیده:
توجه به معرفت شناسی اسلامی از ضروریات اساسی جامعه اسلامی میباشد. تبلور بخشیدن به این مقوله، نیازمند ارائه بنیادهای فکری و روشی لازم است، تا از طریق آن افراد مجهز به ابزارهای لازم فکری گردند و امکان آن فراهم آید که ساختار فکری افراد مسلمان بر مبنای دیدگاه اسلامی تجدید بنا گردد. به نظر میرسد نظام آموزش و پرورش به دلیل جایگاه کلیدی و نقش مؤثری که در شکل گیری شخصیت نسل نو دارد، میتواند به عنوان نقطه شروع انجام حرکت اصلاحی در این زمینه مورد توجه قرار گیرد. یکی از تلاش های انجام گرفته در راستای پاسخ گوئی به این نیاز، اثری است با نام «کل گرائی و تقدس در تعلیم و تربیت یک دیدگاه اسلامی» که توسط خانم دکتر زهرا الزیرا تدوین شده است. نویسنده در این کتاب به دنبال احیای یک دیدگاه کلنگر است و الگوی ارائه شده از سوی وی، بر توحید یعنی یگانگی خدا به عنوان ایده محوری در اسلام تاکید دارد و بر اساس همین دیدگاه، مبنایی کل گرایانه برای برنامه درسی پیشنهاد گردیده است. نویسنده در بحث خویش پدیدارشناسی را به عنوان یک روش تحقیق سودمند در الگوی اسلامی مورد تأکید قرار داده و معتقد است از طریق الگوی اسلامی پیشنهادی میتوان دوگانگیهای تلفیقناپذیر مانند ماده و معنا، انسان و خدا، متغیر و ثابت، فردی و اجتماعی، عقلانی و شهودی، نظری و عملی و فعال و منفعل را از میان برداشت. همچنین نویسنده بر تفکر دیالکتیکی به عنوان مبنای مباحث این کتاب تأکید دارد. در واقع، تصوری منسجم و یکپارچه از معرفت که منجر به فهم انسانی یکپارچه از خدا، جهان و ماهیت انسان میگردد، بنیان و محور این کتاب را تشکیل میدهد.
خلاصه ماشینی:
Holistic perspective کلگرايانه برای برنامه درسی پيشنهاد شده است؛ به عبارت ديگر با توجه به يگانگی خدا، در خصوص يگانگی نظام جهان و طبيعت، يگانگی دانش و يگانگی روششناسی بحث شده است و بنابراين توصيه شده است که در برنامه درسی نيز وحدت جهتگيری، وحدت روششناختی و وحدت دانشی مورد نظر قرار گيرد، نويسنده در بحث خويش، پديدار شناسی را به عنوان يک روش تحقيقی سودمند در الگوی اسلامی مورد تأکيد قرار داده است.
اکنون به اجمال محتوای کتاب را مورد بررسی قرار میدهيم، نويسنده در مقدمه کتاب بيان میدارد که نوشتن درخصوص معرفتشناسی اسلامی، الگوی اسلامی و تعليم و تربيت اسلامی، وظيفهاي بسيار سخت است اما با وجود آگاهی از محدوديتهای موجود در اين راه، به جهت اجابت ندای درونی و پاسخ به احساس عقلانی پرشور خويش و عدم رضايت و خشنودی از رشته تحصيلی مربوطه به دليل سروکار داشتن آن با طرحهای آماری و مدلهای کامپيوتری و وضعيت سخت و خشک حاکم بر اين رشته، و در جهت پاسخگويی و شفافسازی سؤال چيستی مسائل تربيتی معنادار، به دليل فايدهمندی آن برای معلمان در جهت توسعه برنامههای آموزشیشان، تصميم به تدوين اين کتاب گرفته است و معتقد است که Hermeneutics اعتقاد ترديدناپذير او به خدا، باعث گرديده است که وی به مسير مستقيم هدايت گردد و ذرهای از حقيقت را دريابد.
فصل هفتم: معرفت شناسی اسلامی، راه ميان بری به دانش در اين فصل، معرفتشناسی اسلامی با توجه به نظريه امام محمد غزالی که برگرفته از فلسفه ابنسينا و فارابی میباشد؛ توضيح داده شده است و توحيد به عنوان اساس اين معرفتشناسی مورد بحث قرار گرفته است و کلگرائی و تقدس به عنوان دو ويژگی خاص معرفتشناسی اسلامی مطرح گرديدهاند و جايگاه آنها در تعليم و تربيت اسلامی مشخص گرديده است.