خلاصه ماشینی:
"این امیر جاهل و خودپسند اندیشمندان ومتفکران را که در زمان حکمرانی پدرش مرتبه و مقامیبایسته در امور دولتی داشتند،از کار برکنار کرد،از جملهدانش را نیز مرتبۀ پستتری داد و در کارهای مملکت-داری کمتر با او مشورت کرد.
در گذر این سالها مقامو وظیفۀ دانش در دربار معلوم نبود،تنها چیزی که ازاحوال او در دست است،آنکه به سفارش امیر در سال حکیم بخارا نگاهی به زندگیو آثار احمد مخدوم«دانش»ترجمه:رسول هادیزاده 2l1865 رسالهای به نام«مناظر الکواکب»(جایگاهسیارهها)در علم نجوم تألیف نموده است.
وی در جریان گفتگوهای دیپلماسی و نیز مستحکمنمودن رابطههای اقتصادی و سیاسی میان روسیه وبخارا همچون یک سیاستمدار و خادم خردمند دولتیکوششها و خدمات بزرگی ارائه داد و همین تلاشهاباعث شد تا آبرو و نفوذ او هم در دایرههای رسمی و همدر میان اهل علم و دانش پترزبورگ افزودهتر گردد.
دورۀحکمرانی امیر مظفر در این رساله با تفصیل و با نقدنهایت تند و هجونگارانهای تصویر شده است و بیشتررویدادهایی را بررسی کرده که بر بیبنیادی واستواری حاکمیت امیران بخارا دلالت دارند.
دانش برای بازنمایی روشنتر و مؤثرتر رویدادهایتاریخی؛بسیاری از وقایع و لحظههای مهم را از زندگیو از حیات روزمرۀ عامۀ مردم حکایت میکند وپایان به اجمال میآورد:این دولت امیران که با ظلم وبرابری اجتماعی اساس یافته است،سرنگون میشوددر صورت سرنگون شدن،هجوم بردن به تختسلطنت ظلم و به هم زدن پایه و اساس آن لازم است.
موقعیت و نقش دانش را در ادبیاتاین دوره با توضیح سه نکته میتوان معین کرد:نخستاینکه،دانش در آثار بدیعی خود حیات واقعی آن زمان رابه شیوۀ رئالیستی تصویر رکده است،که این ابتدایراهی نو در تصویر بدیعی اوضاع بوده است."