چکیده:
روش تربیت در کنار سایر ارکان یک نظام تربیتی از قبیل مبانی،اصول و اهداف تربیتی از اهمیتی انکارناپذیرر برخوردار است،چه اینکه تحقق اهداف و اجرای اصول و پایبندی به مبانی در چهار چوب اجرای روشهای تربیتی تضمین میگردد.در متون تربیت اسلامی در مورد روشهای تربیت،دیدگاه واحدی به چشم نمیخورد،به طوری که برخی دامنه روش را به سیاستهای اجرایی نظام تربیتی گسترش میدهند؛درحالیکه برخی دیگر آن را به تعامل مربی و متربی یا اقدامات متربی در راستای تربیت خویش محدود میکنند.مقالهء حاضر دامنهء مفهومی روش تربیت را در محدودهء تعامل مربی و متربی تعیین کرده و با استناد به کلام حضرت امیر المؤمنین علی(ع)هشت روش تربیتی را در نهج البلاغه آن بزرگوار استخراج کرده و مورد بحث قرار داده است.روشهای مذکورعبارتند از:ارائه الگو و سرمشق،موعظه و نصیحت،امر به معروف و نهی از منکر،عبرت گرفتن از سرنوشت گذشتگان،انتخاب همنشین و تدارک محیط مساعد تربیتی،اعمال پاداش و کیفر،ذکر مرگ،مهرورزی و عطوفت.
خلاصه ماشینی:
"تاجدینی(2731)با خلاصه کردن کتاب تعلیم و تربیت اسلامی استاد شهید مرتضی مطهری به ذکر عوامل تربیت از دید ایشان پرداخته که برخی از آنها را با توجه به توضیحات آن مرحوم میتوان در دستهبندیهای مربوطه به روشهای تربیت جای داد،از جمله این موارد به تفکر،تقوی و تزکیه،عبادت،جهاد،معاشرت با نیکان،کار و مراقبه و محاسبه نفس اشاره شده است.
احمدی(8631)در کتاب اصول و روشهای تربیت در اسلام پس از معرفی اهداف و اصول تربیتی اسلام،چهارده روش تربیتی ذیل را بیان کرده است:ایجاد زمینه سالم تربیتی،داشتن اسوه و سرمشق برای تربیت،تمرین،تکرار و عادت دادن، تعلیم و تعلم،مشاهده،تجربه و تعقل،موعظه،نصیحت و امر به معروف،انذار،نهی از منکر و مبارزه با انحرافات،برقراری ثواب و عقاب برای اعمال،ایجاد محیط مساعد تربیتی،توبه و بازگشت و برقراری یک نظام اسلامی برای اجرا و تداوم تربیت (احمدی،8631:692-351).
از جمله آنها میتوان موارد ذیل را برشمرد: -تهذیب مسلکی و مکتبی به معنای ارائه نمونه و الگوی عملی و پرهیز از سخن بدون عمل -انتخاب دوست و همنشین صالح -مراقبتهای مربی در تربیت -تهذیب به وسیله ملاطفت همراه با هوشیاری -تهذیب به وسیله تنبیه وجدانی و منع(رادمنش،بیتا:162-75) با نگاهی به مجموع آنچه در مورد روشهای تربیتی در منابع مذکور آمده است، میتوان اظهار داشت که واژه روش در طیف گستردهای از آنچه که در بالاترین سطح در یک نظام تربیتی انجام میگیرد تا آنچه که در جریان تعامل مربی و متربی رخ میدهد و آنچه که از سوی متربی برای تربیت خویش انجام میگیرد در نوسان است."