چکیده:
تاریخگروی نظریهای است که همة پدیدهها و حقایق را در بستر تاریخی وقوع آن تفسیر
میکند. قرآن آخرین وحی آسمانی خداوند در فرهنگ و اجتماع بشر است. آیا نظر به سویه
بشری نزول آن در یک بستر زمانی معین و با مخاطبان مشخص در آن زمان، ما را ناگزیر
میسازد که قرآن را بر اساس تاریخگروی مقوله بندی کنیم و هویت الهی و جاویدان آن
را محکوم گذر زمان سازیم؟ یا آن که اساسا تاریخ گروی موضوع و متعلق معلومی داشته،
و نمیتواند نظریهای مطلق و فراگیر برای تمامی قلمروها قلمدا شود؟
مطالعه و بررسی موضوع فوق مورد اهتمام مقالة حاضر است. در این اثر، نخست فروض و
دیدگاههای مختلف در نسبت جاودانگی قرآن با واقعیتهای عصر نزول و متغیرهای زندگی
بشر، و همین طور مبانی معرفتی دیدگاه تاریخ گروی و قابلیت انطباق آن بر قرآن کریم
امعان نظر شده است.
خلاصه ماشینی:
"اکنون پرسش آن است که آیا قرآن به عنوان یک حقیقت فراطبیعی ومصداق کامل وحی الهی با داعیة اشتمال بر حقایق ابدی، با لحاظ سویة آسمانی آن بیهیچ نسبتی با واقعیتهای عینی زندگی مخاطبانش ارزیابی میشود؟ یا با نظر به جریان تدریجی آن در بستر اجتماعی و فرهنگی مشخص، باید آن را رنگ وبوی زمینی بخشید وهویت مانای آن را ﭘایبند ظرف نزول وتاریخی بودن کرد؟ و یا فرض سومی قابل جست وجوست که در عین پذیرش رویکرد واقعنگرانه قرآن بر شرایط ویژة معاصران، فلسفة نزول آن در دگرسانی حیات ایمانی تمامی آدمیان و ارکان استوار معارف و آموزههای آن را ﭘایبست متغیرهای چهرةه زندگی مخاطبان عصر نزول نمیسازد؟ این مقاله کوشیده است تا در مسئلة تاریخیبودن در انطباق با قرآن کریم مداقه کند و به دیدگاهی همسو با مبانی معرفتی و باورهای قرآنی نایل آید.
بگو اگر خدا میخواست من این آیات را بر شما نمیخواندم و از آن آگاهتان نمیکردم، چه این که مدتها پیش از این در میان شما زندگی کردم، آیا اندیشه نمیکنید؟ قرآن به صراحت بیان کرد که راه توحید و شرک، هدایت و ضلالت، حق و باطل، ایمان و کفر، دو راه است هر یک با ویژگیهای بینشی و کنشی خود، پس چگونه میتوان گفت که قرآن متأثر از فرهنگ عصر و یا در مماشات با فرهنگ و باورهای اعراب بیان شده است؟ مانایی قرآن و محدودیت ناپذیری مخاطبان آن در تبیین این مطلب که سخن خدا به طور موضوعی از قانون تاریخی بودن خارج است، ممکن است گفته شود این ادعا در صورتی تمام است که سخن خداوند در فضا، فرهنگ و مقتضیات خاصی نازل نشود، اما اگر فرض این باشد که سخن خدا نیز برای مراعات موقعیت، فضای ذهنی و درک مخاطبان، ناگزیر اقتضاآت فرهنگ عصری را ملحوظ میدارد."