چکیده:
اندرزنامه ها و وصیت نامه های پهلوی منسوب به پادشاهان و خردمندان و حکیمان ایران قبل از اسلام، علاوه بر پندها و حکمتهای عام، حاوی نکات مهم و جالبی درباره آداب حکمرانی و کشورداری و حقوق و روابط متقابل شاه و مردم است که در گذشته به طور شفاهی رایج بوده، بیشتر در اوایل دوره اسلامی به کتابت درآمده و به فاصله کوتاهی به عربی ترجمه شده اند. اغلب ترجمه های فارسی آن بر مبنای ترجمه های عربی پدید آمده است. از مهم ترین اندرزنامه های پهلوی جاویدان خرد است که متن پهلوی آن از بین رفته، ولی متن عربی آن به همت «ابوعلی احمدبن محمد مسکویه» باقی مانده و بارها به فارسی ترجمه شده و تاثیر گسترده ای در ادبیات تعلیمی فارسی گذاشته است. نکته مهم درباره اندرزنامه ها این است که محتوای آنها بیش از آنکه متضمن آرا و دیدگاههای دقیق پادشاهان و حکمای قبل از اسلام باشد، حاوی منویات خرد جمعی ایرانیان زرتشتی و مسلمان، راجع به حکومت آرمانی است
The book of advice in Pahlavi language، attributed to the kings and wise men of the pre-Islamic era، provide not only piece of advice and general philosophy، but also ways of running the country and observing the law، and the king's treatment of his people، which in the past were orally conveyed from one generation to another and later at the early Islamic period were published in the form of writing، and soon were translated into Arabic.
What is available today، is mostly translated from the Arabic version of these writings. Kheradnameye javidan is one of the most important of the translations the Pahlavi version of which no longer exists، however، due to the attempts made by Abu Ali Ahmad Inbn-e Mohammad Maskoyeh.
This book has been translated into Persian many times and has left a profound impact on the Persian literature. The book of advice mainly focuses on the viewpoints of the pre-Islamic Iranians regarding the ruling methods of the kings and rulers، rather than the viewpoints of the kings themselves.
خلاصه ماشینی:
حکمرانی آرمانی ایرانیان در اندرزنامههای جاویدان خرد رحمان مشتاقمهر 1 چکیده اندرزنامهها و وصیتنامههای پهلوی منسوب به پادشاهان و خردمندان و حکیمان ایران قبل از اسلام، علاوه بر پندها و حکمتهای عام، حاوی نکات مهم و جالبی دربارة آداب حکمرانی و کشورداری و حقوق و روابط متقابل شاه و مردم است که در گذشته به طور شفاهی رایج بوده، بیشتر در اوایل دورة اسلامی به کتابت درآمده و به فاصلة کوتاهی به عربی ترجمه شدهاند.
تجسم عامیانه این رابطه آرمانی حکایتهایی است که در آن پادشاه به هنگام شکار، سیاحت و یا به قصد تفرج در احوال رعیت، راه گم میکند و یا به عمد بین خود و همراهان و لشکریان، فاصله میافکند و خواه ناخواه، سر از کلبة دهقان یا خیمة چوپانی درمیآورد و صمیمانه پذیرایی میشود، از زبان او اندرزهای حکیمانه میشنود، به چشم خود، وضع و حال مردم عادی را می بیند و راز ناخشنودی آنان را درمییابد و هوشیارتر و بیدار دلتر از پیش، به قصر مجلل خود برمیگردد و احیانا راه و روشی خردمندانهتر و ملایمتر در پیش میگیرد.
از هوشنگ نیز نقل شده است: بر پادشاه واجب است که در حین غضب، عقوبت نکند و سیاست نفرماید؛ پاداش نیکوکار را به شتاب دهد و در عمل کردن به آنچه حادث شده است، صبر و تحمل ورزد (همان:24).
آنچه از پندنامههای پادشاهان و بزرگان ایران باستان که در جاویدان خرد جمع آمده است نقل کردیم، در واقع، مجموعهای است از اصول و آداب حکمرانی که خرد جمعی مردم عادی و فرزانگان قوم در طول روزگاران ـ چه قبل از اسلام و چه بعد از آن ـ آنها را برای ادارۀ امور و ارتباط بین پادشاه و رعیت میپسندیدهاند و آرزو میکردهاند.