چکیده:
این مقاله پیرامون تلاشهای دیپلماتیک سید ضیاء الدین طباطبایی میباشد که در رأس یک هیأت رسمی از سوی دولت ایران در سال 1298(هجری شمسی)به منطقه قفقاز اعزام شده است.این هیأت بلندپایه دیپلماتیک زمانی به قفقاز اعزام شده است که منطقه در تب و تاب تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی به سر میبرد.امپراتوری بزرگ روسیه همسایه شمالی ایران و یکی از نیرومندترین قدرت جهانی به سرعت در حال فروپاشی است.جنگ جهانی اول(1293-1297 هجری شمسی)به همراه جنگهای دیگری که با سایر قدرتهای اروپایی از نیمه دوم قرن نوزدهم در امپراتوری روسیه اتفاق افتاده،زمینههای اضمحلال آن قدرت را به همراه آورده است.انقلاب اکتبر(1296)روند فروپاشی را تسریع مینمود.این انقلاب روسیه را در ورطهء یک جنگ داخلی تمام عیار میان نیروهای موافق و مخالف انقلاب گرفتار ساخته.در اثناء این تحولات حکومت ایران هیأتی را به ریاست سید ضیاء الدین طباطبایی به منطقه قفقاز اعزام میدارد.هدف هیأت رسیدگی به وضعیت ایرانیانی است که در نتیجه انقلاب روسیه در منطقه قفقاز گرفتار شدهاند. اما جدای از این هدف،سید ضیاء تلاش مینماید تا شاید مجددا پیوندهایی میان ایران و مناطق قفقاز بالاخص آذربایجان به وجود آورد.تضعیف چشمگیر قدرت روسیه این انگیزه را در برخی مقامات ایرانی به وجود میآورد که شاید بتوان پیوند با ایران را در قالب یک فدراسیون جایگزین پیوند این مناطق با روسیه نمود.
خلاصه ماشینی:
"رسمی از سوی دولت ایران در سال 1298(هجری شمسی)به منطقه قفقاز اعزام شده است.
حکومت ایران هیأتی را به ریاست سید ضیاء الدین طباطبایی به منطقه قفقاز اعزام میدارد.
هیأت رسیدگی به وضعیت ایرانیانی است که در نتیجه انقلاب روسیه در منطقه قفقاز گرفتار شدهاند.
اما جدای از این هدف،سید ضیاء تلاش مینماید تا شاید مجددا پیوندهایی میان ایران و مناطق
سید ضیاء الدین طباطبایی-قفقاز-ایران-انقلاب اکتبر-روسیه-دیپلماسی-جنگ جهانی
منطقه قفقاز که محل مأموریت هیأت ایران است نیز در آن مقطع از نظر سیاسی در
تزاری در منطقه قفقاز به وجود آمده بود و از خود چندان قدرتی نداشت سعی کرد با
منطقه قفقاز و بررسی ایجاد یک فدراسیون میان ایران و آذربایجان،رسیدگی به
مورخ الدوله سپهر نیز مینویسد:«در اوایل انقلاب روسیه سید ضیاء الدین طباطبایی
امپراتوری عثمانی یعنی سه قدرت اصلی در منطقه قفقاز آن بود که ایران آشکارا فاقد
(اسناد وزارت امور خارجه،1335،کارتن 13،پرونده 20)ایجاد کنفدراسیون ایران و جمهوری آذربایجان
عامل دیگر نیز بود که تأثیر مستقیمی بر اندیشه ایجاد یک کنفدراسیون میان ایران و
نخستوزیر ایران مینویسد که«اعزام مقامات به ریاست سید ضیاء به قفقاز موکول شود
میرساند که پیرامون موضوع ایجاد کنفدراسیون میان ایران و آذربایجان مقامات دو
منافع سیاسی که اخیرا میان دو کشور هم پیمان ایران و انگلستان به وجود آمده است،
این قاعده کلی شامل دولت وثوق الدوله که سید ضیاء به نمایندگی از جانب آن اعزام شده بود نیز میشد.
شماری از مقامات روسی در ایران و قفقاز با اعزام هیأت قفقازیه بود.
آمده در قفقاز برای ایرانیان و مسائل دیگر نیز به دولت ایران پیشنهاد مینماید که«به"