چکیده:
در آغاز قرن حاضر مسائل عملی آموزش و پرورش نظیر شناسایی کودکان کمتوان و طبقهبندی افراد از نظر توانایی تحصیلی و شغلی موجب شد که مفهوم هوش یا استعداد و نحوه ارزیابی آن موردتوجه روانشناسان قرار گیرد.حاصل این تلاشهای اولیه پیدایش آزمونهای انفرادی و گروهی هوش بود.هرچند بعدها با پیشرفت روانسنجی و کاربرد روشهای آماری در آزمونسازی جنبههای نظری هوش مطرح گردید.اما رشد نظری مفهوم هوش تنها در پرتو گسترش روانشناسی شناختی،نظریه پردازش اطلاعات،کندوکاو در ساختهای مغزی شناخت میسر گردید.در نوشته حاضر،برخی یافتههای نوین در این زمینه وارسی شده است.
خلاصه ماشینی:
"ورنون6 (1950)بر مبنای مطالعات خود با روش تحلیل عوامل این نظریه را مطرح کرد که تواناییهای انسان ساخت مرتبهای دارد که در قله آن استعداد عمومی قرار میگیرد؛پایینتر از آن به دو دسته عوامل گروهی وسیع،عامل کلامی-آموزشی و عوامل فنی-عملی برمیخوریم که هر یک به عوامل فرعی و هر عامل فرعی نیز به عوامل اختصاصیتری تقسیم شده است.
ورنون بین نمرههای زمان واکنش در فرایندهای شناختی مختلف و نمره افراد در آزمونهای هوشی به ضریب همبستگی چندمتغییری 0/464 دست یافت که هرگاه بخاطر همگنی گروه مورد مطالعه تصحیح شود مقدار آن به 0/688 میرسد.
مفهوم تازهای از هوش در پرتو پژوهشهایی که در این مقاله از نظر گذشت، به ویژه با توجه به نتایج تحقیقات ورنون و جنسن،به نظر (1)- Furneaux (2)- Messick (3)- Ross (4)- Wei (5)- Cooper (6)- neural adaptability (7) Schafer میرسد که مفهوم تازهای از هوش به میان آمده است که جوهر و هسته اساسی آن سرعت و انطباقپذیری پردازش ذهنی یا مغزی است و نمودهای عمده آن را باید در فرایندهای نسبتا سادهشناختی مانند رمزگردانی و بازیابی اطلاعات در ارتباط با حافظه کوتاهمدت و دارزمدت، تشخیص و بازبینی و پیگیری محرکها،تکوین مفهومها و حل مسئله جستجو کرد.
آزمونهای مبتنی بر نظریههای سنتی هوش در عمل به منظور پیشبینی پیآمد خاصی مانند پیشرفت درسی یا شغلی تهیه شدهاند و موفقیت آنها در این زمینه نیز به برکت عامل سرعت پردازش فراهم میآید بیآنکه نظریهای که مبنای تهیه آزمون بوده نقشی در پیشبینی داشته باشد با توجه به اینکه آزمونهای (1)- Hebb (2)- Raymomd Cattell سنتی هوش در پیوند با هدفهای عملی معینی ساخته شدهاند،در همان زمینهها ابزارهای مفیدی خواهند بود،اما درهرحال اطلاق کلمه هوش به نمرههای ابزاری که پیآمد عملی معینی را میسنجد درست بنظر نمیرسد."