خلاصه ماشینی:
"این مقاله بر آن است که باتوجه به گاتها و برخی دیگر از متنهای اوستایی(وندیداد،یشتها، هادخت نسک)،متنهای پهلوی(ارداویرافنامه،مینوی خرد،روایت امید اشوهشتان،بندهش، روایت پهلوی،دادستان دینی)و دیگر مآخذی که ذکر آنها در سرچشمهها آورده شده است به این پژوهش بپردازد و زندگی آنها را از لحظهی مرگ،سه شبانهروز پس از آن،ظهور دئنا،عبور از پل چینوت،داوری با حضور داوران منصف و ورود به دوزخ و همیشگان تا زمان شفاعت ایزد بانوی مهربان،سپندارمد ردیابی کند و عقاید زرتشت را نسبت به دنیایی پس از مرگ و ناگریز بودن از طی این طریق را تا حد امکان دقیق توصیف کند.
شرح ملاقات روح گناهکار با پیرزنی ترسناک که همان دئنایش است در روایت پهلوی[11]و مینوی خرد برابری میکند،لیکن در اردوایرافنامه چنین ذکر شده است که در آن باد او دین و کیش خویش را میبیند،بهصورت زن روسی برهنه،پوسیده،آلوده،که زانو در پیش و مقعد در پس دارد.
تنها گزارش برجسته در مورد دئنا که در نوشتههای زرتشتیان قدیم به پارسی پیدا شد، رسالهی«صد در»بندهشن است که چنین توصیف میکند،که روح گناهکار نیز تجسم اعمال زمینی خود را میبیند این ملاقات پس از داوری و مادامی که روح از پل چینوت میگذرد،بیان شده است.
این نکته باید یادآوری شود که دوزخ در زمینی قرار دارد که آفریدهی اهورا مزدا است و اگر هم بنابر خرد صحیح الاهی چنین باشد که شیاطین در آنجا قرار داشته باشند باوجود اینقدرت اهورا مزدا چنان است که به راحتی میتواند شیاطین را از وارد آوردن آزارهای ناروا منع کند."