چکیده:
فقهای شیعه به اتفاق معتقدند، دیه «مادون نفس» زن و مرد با یکدیگر برابر است تا
زمانی که به یک سوم دیه کامل مرد برسد، در این حال دیه زن به نصف کاهش مییابد.
لیکن درباره ارش صدمات و جراحات وارد به زن در کتابهای فقهی، به صراحت بحثی طرح
نگردیده است. از روایات و استفتائات، سه نظریه، تنصیف به طور مطلق، عدم تنصیف به
طور مطلق و تنصیف ارش پس از رسیدن به یک سوم دیه کامل مرد به دست میآید؛ در این
نوشتار به طور مختصر این سه نظریه مطرح و نظریه سوم مورد تأیید قرار گرفته است.
Shiite jurisprudents unanimously agree that “the restitution” [diyeh] of men and women is equal unless it exceeds one third of the complete restitution of a man. Under such circumstances the restitution of a woman reduces to the half of a man’s restitution. However، concerning the compensation [arsh] of harms done to women there is no clear mention in jurisprudence sources. Out of narrations and dictums (Fatwas) one can elicit three views: “absolute halving”، “lack of absolute halving”، and “halving of compensation when it equals to one third of a man’s complete restitution”. In this paper these three views are briefly introduced and the third one is admitted.
خلاصه ماشینی:
"مصوب 1370 هر جنایتی که بر عضو کسی وارد شود و شرعا مقدار خاصی به عنوان دیه برای آن تعیین نشده باشد، جانی باید ارش بپردازد و در فصول مختلف باب نهم قانون مرقوم، مربوط به دیه اعضا، ارش (دیه غیرمقدر) به عنوان مجازات قانونی مکررا مورد عنایت قانونگذار واقع شده و در ماده 374 این قانون نیز مترادف با دیه ذکر گردیده است؛ لذا به نظر اکثریت اعضای هیأت عمومی وحدت رویه قضایی دیوان عالی کشور در مواردی که جمع صدمات وارده بر اناث، ناشی از سبب واحد بوده و مجموع دیه مقدر و ارش زاید بر ثلث دیه کامل مرد مسلمان گردد در احتساب آن مقررات ماده 301 قانون مجازات اسلامی ملاک عمل خواهد بود و رأی شعبه هشتم دادگاه تجدید نظر استان آذربایجان غربی در حدی که با این نظر موافقت دارد صحیح و منطبق با مـوازیـن قـانونی تشخیص میگردد...
2) نظر فقها در تنصیف ارش هر چند در متون فقهی «تنصیف ارش زنان» به صراحت مطرح نشده، لیکن از روایات و نظریات فقهای معاصر، سه نظریه به دست میآید: 1-2) تأثیر جنسیت در ارزیابی و تعیین ارش به طور مطلق؛ برابر این نظریه، جنسیت (زن یا مرد) مصدوم در میزان ارش- به هر مقدار که باشد- مؤثر است و همواره ارش صدمه وارد به زن، نصف ارش همان صدمه در مرد میباشد؛ حتی در کمتر از یک سوم دیه کامل مرد."