چکیده:
یکی از موضوعات مهمی که همواره در فقه و حقوق به عنوان بحث روز مطرح بوده، بررسی
صلاحیت زنان برای قضاوت است. بنابرنظر مشهور فقها، قضاوت زنان مورد تأیید نیست، اما
بررسیهای انجام شده نشان میدهد که دلایل آنان قابل نقد است. در این مقاله، پس از
تبیین مفهوم قضاوت و انواع قاضی در فقه و حقوق (قاضی منصوب و منتخب)، صلاحیت زنان
برای تصدی این منصب مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه، نظم کنونی حقوق ایران نیز در
ارتباط با همین موضوع بررسی و ارزیابی میشود. در پایان، با استفاده از ظرفیت احکام
ثانویه، امکان جذب زنان واجد شرایط برای مشاغل قضایی تبیین شده است.
An important issue which has always been raised in Fiqh and law is the study of women’s competency for judgment. According to a well-known thesis by Faqihs (jurisprudents) judgment by is not acceptable، but some studies show that their arguments can be criticized. After elaborating on the concept of judgment and types of judges according to Fiqh and law (appointed and elected judges)، this paper brings women’s competency for occupying this position into consideration. Afterwards، the paper evaluates the existing order in the Iranian law in relation with this issue. Finally، it elaborates on the possibility of the occupation of judicial positions by women، resorting to the capacity of secondary verdicts.
خلاصه ماشینی:
"خوشبختانه، اخیرا لایحهای برای تدوین آییننامه اجرایی این قانون، تقدیم مجلس شورای اسلامی شد، تا مقدمات اجرای قانون فوق و تشکیل نهاد قاضی تحکیم در ایران فراهم شود؛ لذا این پرسش مطرح میشود که آیا زنان واجد شرایط میتوانند مانند مردان به عنوان قاضی تحکیم به اختلافات رسیدگی نمایند یا مانند قاضی منصوب مأذون، از این حق محروم هستند؟ این نوشتار با بررسیهای فقهی و حقوقی، به پرسشهای فوق پاسخ داده است.
3-4) استخدام قضات زن با حکم ثانوی با فرض اثبات شرط مرد بودن در قاضی، و با فرض این که قضاوت در قوانین ما و در دستگاه قضایی همان قضاوت در متون روایی باشد، این سؤال مطرح میشود که آیا نمیتوان به دلیل نیاز دادگستری به تکمیل کادر قضایی، از این حکم اولیه به طور موقت دست برداشت و به عنوان یک حکم ثانوی شرعی، اجازه استخدام زنان واجد شرایط را برای قضاوت صادر نمود؟ مسئولان ارشد دستگاه قضایی، کمبود قاضی را از مشکلات جدی قوه قضائیه میدانند و همین مساله را ریشه بسیاری از مشکلات کنونی عنوان مینمایند.
بعضی از فقهای معاصر، بر ضرورت مجتهد بودن قاضی منصوب و منتخب تاکید کرده و معتقدند: «به نظر این جانب اجتهاد در قاضی مطلقا شرط است و غیرمجتهد و لو با تحکیم مترافعین صلاحیت برای قضاوت ندارد و در زمان غیبت هر کسی که مجتهد جامع الشرائط، باشد از قبل امام زمان (ع) منصوب جهت قضاوت است، بنابراین بحث در سؤالات مذکوره به عنوان قاضی تحکیم فائده معتد به ندارد.
2-5)از نظر فقهی، دلیل قابل قبولی بر نفی صلاحیت زنان برای قضاوت انتخابی (قاضی تحکیم) وجود ندارد و حق این است که آنان میتوانند در صورت توافق اصحاب دعوی، داوری میان آن دو را بپذیرند."