چکیده:
نگارنده،در مقاله حاضر تلاش دارد از رهگذر شناخت بنیادهای گفتمانی جاهلیت در موضوع امنیت و استفاده از آن به مثابه یک«غیر»،به تصویر روشنتری از گفتمان امنیتی اسلام دست یابد.برای این منظور،چهار رکن اصلی گفتمان جاهلی-یعنی تعدد خدایان،تعدی،تجارت و تعصب-شناسایی و متناسب با آنها،تلقی سلبی از امنیت که مدنظر اعراب جاهلی بود؛معرفی شده است.در ادامه،نویسنده با استناد به آیات الهی و از طریق تحلیل جهانبینی اسلامی،چهار رکن بدیل برای ارکان جاهلی که در مکتب اسلام مورد توجه قرار گرفتهاند-یعنی توحید،ایمان،ولایت و سعادت -را معرفی و بازخوانی امنیتی مینماید.در نتیجه تصویر تازهای از امنیت در مقابل تصویر جاهلی آن پدیدار میشود که از جمله مهمترین ویژگیهای آن میتوان به «ایجابی بودن امنیت»،«چند منطقی بودن سازوکار تحلیل موضوعات امنیتی و ارایه راهبرد برای آنها»و بالاخره«تقدم فرد بر حکومنت»(که محور اصلی امنیت انسانی را در عصر حاضر شکل میدهد)اشاره کرد.اصول سهگانه بالا،خطوط راهنمای درک امنیت از منظر اسلامی و پردازش نظریه اسلامی امنیت را شکل میدهند.
In this article، by recognizing the discoursive foundations of Ignorance (Jahelyya) in the issue of security and using it as an ‘other’، the author attempts to reach a clearer picture of the Islamic security discourse. To do so، he identifies four main elements of the Ignorance discourse –namely multiplicity of gods، aggression، trade and bigotry- and accordingly describes the negative perception of security envisaged by the Ignorant Arabs. By drawing upon divine verses and analyzing the Islamic worldview، the author continues to introduce four alternative elements to replace the Ignorant ones as considered in the Islamic worldview including monotheism، faith، tutelage and happiness، and reconsider them in security terms. Consequently، a new picture of security emerges as contrasted with the Ignorant image of security. The most important characteristics of this new picture include the affirmative nature of security، multi-logical characters of analyzing security issues and offering strategies for them، and finally the preponderance of individual over government (that represents the essential pivot of human security in the contemporary age). The three aforementioned principles constitute the guidelines for understanding security from an Islamic point of view and for processing Islamic theory of security.
خلاصه ماشینی:
در نتیجه تصویر تازهای از امنیت در مقابل تصویر جاهلی آن پدیدار میشود که از جمله مهمترین ویژگیهای آن میتوان به «ایجابی بودن امنیت»،«چند منطقی بودن سازوکار تحلیل موضوعات امنیتی و ارایه راهبرد برای آنها»و بالاخره«تقدم فرد بر حکومنت»(که محور اصلی امنیت انسانی را در عصر حاضر شکل میدهد)اشاره کرد.
»(محمد رسول خدا)1 اگرچه مفهوم«ایمنی»در مکتب اسلام به طور ویژهای مورد توجه است،به گونهای که در لایهها و سطوح مختلف اعتقادی-رفتاری از سوی شارع،رسول خدا(ص)و ائمه معصومین بدان اشاره شده؛اما تاکنون تلاش کمی برای تئوریزه کردن این آموزهها و ارایهء چارچوب تحلیلی واحد و منسجمی مبتنی بر اصول اعتقادی اسلامی،صورت گرفته است.
»16 «مصطفی محمود منجود»نیز در مقام تحلیل ابعاد سیاسی مفهوم امنیت در گفتمان اسلامی،بر همین وجه از رسالت نبوی صلی الله علیه و سلم تأکید کرده،و اظهار میدارد: «باید پذیرفت که سیره رسول خدا صلی الله علیه و سلم تا آن زمان که در قید حیات بودند،جز ایمنی و آرامش برای مردم،چیز دیگری به همراه نداشت...
»2* از این قبیل گزارهها که دلالت بر حصول ایمنی و اطمینان از ناحیه اعتقاد به خدای یگانه دارد و نشان میدهد که چگونه«خداپرستی»به کانون اتکایی قوی برای فرد مسلمان تبدیل میشود و در ایجاد احساس امنیت،آرامش خاطر،تقویت توان او در برخورد با مشکلات،و امیدواری در مواقع حساس نقش مؤثری دارد؛در متون اسلامی بسیار است که با عنایت به شواهد تاریخی نیز تأیید میشوند.
به این خاطر است که خداوند متعال در قرآن کریم بین اسلام و مرحله ایمان تفاوت نهاده و چنین تصریح میدارد: «ای محمد به ایشان بگو که:شما در واقع اسلام آوردهاید؛و هنوز ایمان نیاوردهاید.