خلاصه ماشینی:
"تغییریات مطلق جمعیت میان سالهای 1355 تا 1356 نقشه زیر که نمایشجگر تقسیمات کشوری است نقشهای است فاقد جزئیات اما این حسن را دارد که معضل اصلی ایران و خلیجفارس را بیپرده عرضه میدارد،یعنی:تخریب کامل شهرهای آبادان و خرمشهر(با 435 هزار نفر جمعیت در سال 1355 در مقابل 6 هزار نفر در سال 1365)و تخلیه همه مناطق جنگزدهای که مستقیما مورد تجاوز عراق قرار گرفته است.
پراکندگی (تصویرتصویر) آماری نرخ رشد در شهرستانهای مختلف کشور نشان میدهد که تحول جمعیت غالب آنها به میانگین رشد ملی نزدیک بوده است(سه طبقه متوسط 7/62% این شهرستانها را در خود دارند).
بعکس برای اولین بار در تاریخ ایران نواحی شهری ساختاری با سه منطقه متحدالمرکز4پیدا کردهاند که عبارتند از:فضای مرکز قدیمی شهر با رشد ضعیف جمعیت،یک منطقه جدید در حومهء شهر با افزایش شدید جمعیت و در خارج شهر کمربندی از نواحی با رشد ضعیف جمعیتی که ساکنان آنها بهسوی حومه شهر مهاجرت میکنند.
بعکس همانگونه که در نقشه میبینیم شهرستانهای واقع در جنوب تهران-در شمال تهران به سلسلهجبال البرز تکیه دارد-به صورت مناطق حومه پایتخت درآمدهاند و توسعه بسیار سریع یافتهاند:کرج با رشد 2/169+% ظرف دهسال،ورامین 7/125+% و قم 2/113+% و در همین مدت،در خاتمه آنکه در فراسوی حومه شهر،شهرستانهایی قرار دارند که ساکنان آنها بهسوی حومه تهران مهاجر میفرستند،شهرهایی چون:قمصر با رشد منفی 5/4-% ظرف دهسال و تفرش با 6/11-%.
از این نظر مناطق کردنشین محرومیت بیشتری دارند(نرخ افراد باسواد استان کردستان 6/39% است)،حتی کردهایی که دور از کردستان زندگی میکنند،مثل شهرستانهای کردنشین واقع در شمال شرقی ایران و نزدیک مرز شوروی دچار همین محرومیتند."