چکیده:
در این مقاله سعی شده است با آوردن نمونههایی،فرایند حذف در جمله-که ناشی از بافت غیر زبانی و کاربردهای خاص زبانی نیستند-بررسی شود.فرایند حذف در گروه اسم،فعل،صفت و ضمیر و در مورد هسته یا وابستهی گروه اتفاق میافتد. نویسنده از سه استدلال بهره جسته است. نویسنده آقای مهبد غفاری(متولئد 1531 -تهران)دکترای زبانشناسی از دانشگاه علامه طباطبائی است.وی کارشناسی ارشد خود را در رشتهی آموزش زبان فارسی در همان دانشگاه سپری کرد. وی،هماکنون در مراکز آموزشی عالی و پژوهشی مشغول به تدریس،ترجمه و پژوهش است.از وی چندین کتاب و مقاله منتشر شده است،از جمله کتاب آموزش زبان فارسی با عنوان«فارسی بیاموزیم»در 11 جلد(با همکاری).
خلاصه ماشینی:
"عامل اصلی کاهش و افزایش معنایی و در نتیجهی فرآیند حذف در این نوع جملهها،بسامد بالای کاربرد و وقوع آنهاست و در نتیجهی انگیزش اقتصادی و قانون زیپف و اصل کمکوشی در گفتار،گویشور میل به کوتاهتر کردن جمله و استفاده از صورت هرچه بینشانتر دارد،در نتیجه در یک گروه،یک یا دو واژه از یک عبارت را به جای کل عبارت به کار میگیرد.
در جملههای(01)تا(51)حرف اضافهی «در»و در جملههای(81)تا(02)حرف اضافهی«به»قابل حذف هستند؛بنابراین میتوان مدعی شد در این جملهها معنی حرف اضافه به گروه اسمی بعد از آن انتقال یافته است و دچار حداکثر کاهش معنایی شده و حذف میگردد و گروه اسمی بعد از آن نیز افزایش معنایی یافته و معنی حرف اضافه را در بر میگیرد؛پس در این جملهها تقابل میان حرف اضافه با عدم حضور آن خنثی میشود و تمایزی در معنی جمله ایجاد نمیکند(در گونهی محاوره در صورت استفاده از حرف اضافه،از«تو»به جای«در»استفاده میشود).
در جملههای(81)و(91)به نظر میآید، بسامد وقوع و کاربرد بالای فعلهای«رفتن»و «دادن»در زبان محاوره و اصل کمکوشی و اقتصاد زبانی باعث حذف حرف اضافهی«به» میشود و گویی معنای حرف اضافه در درون خود فعل نیز وجود دارد و کشش و انتقال معنایی به خود فعل نیز صورت میپذیرد.
عمدتا سه استدلال را میتوان برای توجیه فرآیند حذف مورد استفاده قرار داد: اولین استدلال،همنشینی معنایی و عامل افزایش و کاهش معنایی است که در اثر همنشینی واژهها در جمله،به روی یکدیگر تأثیر میگذارند و با انتقال معنی از یک واژه به واژهی دیگر یکی از واژهها از افزایش معنایی برخوردار میشود به گونهای که واژهی دیگر در این تراز چنان کاهش معنایی مییابد که از نظر معنایی تهی شده و در نتیجه وجود آن حشو بوده و حذف میشود."