چکیده:
در این نوشته چگونگی کاربرد آرایهی تضاد و تضادنما و ارتباط آنها با آرایههای تناسب و متناقضنما،همراه با شاهد مثالهای گوناگون،مورد بررسی قرار گرفته است. جز به ضد،ضد را همی نتوان شناخت چون بیند زخم بشناسد نواخت
خلاصه ماشینی:
"در این نوشته چگونگی کاربرد آرایهی تضاد و
3-تضاد یک واژه با یک ترکیب کنایی
دل»به معنای غم و غصه،در بیت زیر:آن جام بلورین که ز می خندان است
در بیت زیر:گویاترم ز بلبل اما ز رشک عام
بیت زیر:بهسان سوسن اگر ده زبان شود حافظ
گدا،در بیت زیر:ثوابت باشد ای دارای خرمن
پنهان در بیت زیر:در کار گلاب و گل حکم ازلی این بود
خار عشق است اگر بود گلزار
در بیت زیر:کان به نابینایی از راه اوفتاد
6-تضاد یک واژهی ساده با یک واژهی
واژهی مرکب«فراوان سخن»در بیت زیر:فراوان سخن باشد آگنده گوش
آرایهی تضاد از این واژههای نمادین سود
«گدا و مفلس»در ابیات زیر:تنت قارون شده است و جانت مفلس
تضاد باید به معنای واژهها دقت شود.
بهتر است این شکل از روابط
واژهی بیهوش به معنی عاشق در بیت زیر:محرم این هوش جز بیهوش نیست
واژهی دیگرا؛مثلا در بیت زیر واژهی«گل»
جناس لفظی آن«خوار»به ظاهر تضاد ایجاد
واژهی«قریب»به معنی تضاد ایجاد
از نوع مجاز باشد نه تضاد معنایی بین دو
واژه با کل آن در ظاهر تضاد ایجاد کند؛
با واژهی دیگر تضاد ایجاد میکند،در
به معنی خارج شدن تضاد ایجاد کرده
است آن دسته از واژههای متضاد را تناسب
و ترشی با واژهی شیرینی،در بیت زیر:ز تلخی و ترشی رو به سوی شیرینی
و یا واژهی سرخ با زرد در بیت زیر:گویند روی سرخ تو سعدی که زرد کرد
شدم»رابطه ی تضاد پدید آمده است ولی از
مانند واژهی ماه در بیت زیر که باید با واژهی هور
به معنی خورشید تناسب درست کند اما با واژهی"