چکیده:
امروز، ناقدان ادب، شعر را به چهار نوع اصلی تقسیم می کنند که عبارت است از: 1- شعر حماسی 2- شعر نمایشی 3- شعر غنایی 4- شعر تعلیمی. برای تعیین نوع ادبی مناجات به تعریف آن، توجه می کنیم که عبارت است از:«راز و نیاز بنده و بیان عجز و نیاز او به پیشگاه خداوند که با صفای قلب و رقت احساس، انجام می شود». از آنجا که در راز و نیاز با خداوند، مایه های قوی احساسی، و عاطفی وجود دارد، ماهیت مناجات از دیدگاه انواع ادبی، «غنایی» است؛ اما با توجه به آنکه مناجاتهای منظوم فارسی بیشتر با نوعی آموزش، همراه است، آن را غنایی- تعلیمی می نامیم. عواطف حاکم بر مناجات های فارسی، همان احساس عجز و نیاز در برابر خداوند و امید به عفو و رحمت اوست.
خلاصه ماشینی:
نوع ادبی مناجاتهای منظوم فارسی دکتر مهدی ملک ثابت عضو هیأت علمی دانشگاه یزد (از ص 131 تا 142) چکیده: امروز،ناقدان ادب،شعر را به چهارنوع اصلی تقسیم میکنند که عبارت است از: 1-شعر حماسی 2-شعر نمایشی 3-شعر غنایی 4-شعر تعلیمی.
»(شفیعی کدکنی،6) بدیهی است تقسیم ادبیّات و در شکل خاص آن،شعر،به انواع مختلف،برای آسان کردن بحث دربارهء آنهاست وگرنه ملاک منطقی ندارد(صورتگر،سخنسنجی،45)چنانکه به سختی میتوان شعری ر ابا مشخصّات بارزی که دارد درنوع دقیق و شاخهء اصلی خودش جای داد،زیرا ممکن است از نظرگاهی به یکنوع خاص،تعلّق داشته باشد و از دیدگاهی به نوعی دیگر،شبیه باشد؛«بههمین جهت است که تقسیمبندیهای ادبی در تمام موارد،دقیق نخواهد بود و بهضرورت درمواردی جنبهء قراردادی به خود میگیرد.
ازسوی دیگر در این نوع شعر هم شاعر نمیتواند عواطف شخصی خویش را وارد کند و از احساسات خویش، سخن بگوید؛بهعبارت دیگر،«شعر تمثیلی،تها،وسیلهء تجسّم وقایعی است که بهنتیجهای بینجامد بیآنکه از خوبی و بدی اعمال برای ما سخنی در آن گفته شود یا شخصیّت گوینده و سراینده در آن،آشکار باشد.
»(شفیعی کدکنی،9) در ادبیّات فارسی از هردو نمونه شعر تعلیمی یافت میشود؛در حوزهء اخلاق بسیاری از آثار شاعران غیردرباری،سرشار از مسائل اخلاقی و آموزشی است،هرچند در آثار شاعران درباری نیز درموارد بسیاری به این نمونه از اشعاربرمیخوریم.
مناجاتهای منظوم فارسی ینز که سرشار از احساس و عاطفه است،در زمرهء اشعار غنایی قرار میگیرد و بیشک،ماهیت اصلی آن را هیمن غنایی بودن آن تشکیل میدهد،امّا از آنجا که محرّک شاعر،اندیشهء دینی است،در آنها آمیزهای از تعلیم هم دیده میشود.